تحليل روابط شخصيت‌ها در منظومه‌ي ليلي و مجنون نظامي

An Analysis of the Relationships between the Characters in Nezami’s Leyli & Majnoon

مسأله‌ي اساسي اين مقاله تحليل روابط و مناسبات شخصيت ها در ليلي و مجنون نظامي است. در اين تحليل، از الگوي كنش‌گر گريماس استفاده شده است. شش نقش اصلي يا به تعبير گريماس، كنش‌گر، در اين روايت بازيابي شده كه عبارتند از: فرستنده، پذيرنده، فاعل، هدف، ياري‌گر و بازدارنده. براساس نتايج حاصل از اين تحقيق، در روايت ليلي و مجنون، فرستنده: عشق است كه يك مفهوم انتزاعي است نه يك شخصيت عيني؛ پذيرنده: ليلي و مجنون؛ فاعل: مجنون و سپس ليلي؛ هدف: رسيدن ليلي و مجنون به يكديگر؛ ياري‌گر: خويشان و اطرافيان مجنون و كنش‌گر بازدارنده: پدر ليلي و سپس ابن سلّام است. از اين پژوهش برمي‌آيد كه الگوي گريماس در تحليل شخصيت‌هاي منظومه‌ي  ليلي و مجنون تا حدّي مفيد و كارآمد است؛ براساس اين الگو، خواننده با ذهنيّتي روشن مي‌تواند روابط و مناسبات شخصيت‌ها را دنبال كند و برخي از ويژگي‌هايي را كه گريماس براي حكايت هاي فولكلوري برمي شمارد، در اين روايت مي توان ديد؛ از جمله اين كه قهرمان هم فاعل و هم، پذيرنده است. در اين داستان، «فاعل» به گونه اي است كه هم بر ليلي انطباق مي يابد و هم بر مجنون و هر دو به نوعي پذيرنده نيز هستند.

The basic issue dealt with in this article is to analyze the relationship between the characters in Leyli Majnoon by using Greimas’s Actant Theory. In Nezami’snarrativewe found the six actants that Greimas has mentioned including giver, receiver, helper, subject, objective and opponent.      The results of the study indicate that in this story, the giver is love, which is an abstract concept, not an objective character; the receiver is Leyli Majnoon; the subject is first Majnoon, and then Leyli; the objective is the reunion of Leyli Majnoon; the helper is Majnoon’s relatives; and the opponent, Leyli’s father and then Eb alsalaam.      The study further shows that Greimas’s Theory can be used for the analysis of the relationships between the characters in Nezami’s Leyli Majnoon. This pattern can be used to show the interaction of characters, their functions in creating a narrative work, and the existence of some of the characteristics that Greimas has mentioned for the folkloric stories, such as the hero being both the subject and the receiver. In this story, subject has been stated and depicted in such a way that it corresponds to both Leyli and Majnoon; at the same time, these two characters are the receivers, too.    Keywords: 1.Leyli; Majnoon; 2.Actant pattern of Greimas; 3.Character;  4.Relationship.