«حمل الشيء علي نفسه»در رساله حمليه و نزد منطق ‌دانان مسلمان و فيلسوفان غرب

Tautology in Treatise on Categorical Propositions from Viewpoint of Muslim Logicians and Western Philosophers

«حمل الشيء علي نفسه» از جمله قضايايي است كه مفاد آن از زمان ارسطو مطرح شده است. مهم‌ترين پرسش‌ها درباره اين موضوع عبارت‌اند از: 1. آيا حمل الشيء علي نفسه حداقل شرايط يك قضيه را دارد؟ 2. آيا اين قضيه گزارشي از عالم واقع مي‌دهد؟ و 3. رابطه آن با اصل عدم تناقض چگونه است و در مباني منطقي كدام يك از اين دو اصل مقدم‌اند؟ منطق‌دانان مسلمان ذيل عنوان «حمل الشيء علي نفسه» و فيلسوفان غرب ذيل واژه‌هاي «توتولوژي»، «اصل هوهويت» و «قضاياي تحليلي» به مباحث مربوط به آن پرداخته‌اند. دراين‌ميان، شيوه ورود و خروج مدرس زنوزي به مسائل اين نوع حمل و تقرير وي از مشكلات اين موضوع، از امتياز ويژه‌اي برخوردار است. نگارنده در اين مقاله پس از بررسي ديدگاه‌هاي فيلسوفان و منطق‌دانان مسلمان، به تحليل ديدگاه‌هاي مدرس زنوزي و مقايسه ميان ديدگاه‌هاي منطق‌دانان مسلمان و فيلسوفان غرب پرداخته و در پايان نظر برگزيده خود را در باب هر يك از مهم‌ترين مسائل اين موضوع بيان كرده است.

Tautology is a sort of proposition that dates back to Aristotle. The most important questions about it consist of: 1. Does tautology have the minimum qualifications for being a proposition? 2. Does this proposition tell us anything about the external world? And 3. What is the relation between this proposition and the principle of non-contradiction and which one is prior to the other in terms of logical foundations? Muslim logicians have dealt with such propositions under haml al-shay ala nafsihi, whereas Western philosophers have treated it as " tautology" or "analytic propositions." The way Mudarris Zinoozi has dealt with this predication and shed light on its problems is particularly noteworthy. After studying Muslim philosophers and logicians views, the author analyzes Zinoozis views, comparing Muslim logicians view with those of Western philosophers. He has also made his own contribution as he touches every important issue.