الگوي ساختاري كمال‌گرايي، انگيزش تحصيلي و بهزيستي روان‌شناختي در دانش‌آموزان دبيرستاني

Structural model of perfectionism, academic motivation and psychological well-being in high school students

چكيده هدف: هدف پژوهش تعيين الگوي علي روابط بين مولفه‌هاي كمال‌گرايي و بهزيستي روان‌شناختي با تاكيد بر نقش واسطه‌اي مولفه‌هاي انگيزش تحصيلي بود. روش: روش پژوهش همبستگي و جامعه آماري، دانش‌آموزان دختر و پسر دبيرستاني شهر كرمانشاه به‌تعداد 16138 در سال تحصيلي 94–1393 بود. با روش نمونه‌گيري تصادفي چندمرحله‌اي از بين نواحي سه‌گانه آموزش و پرورش 4 دبيرستان دخترانه مايده، كوثر، جلال آل احمد، حضرت معصومه و 4 دبيرستان پسرانه شهيد آويني، شهيد انصاري، شهيد تندگويان و اديب و از هر دبيرستان بين 55 تا 60 تا دانش‌آموز و درمجموع 456 دانش‌آموز بر اساس جدول كرجسي-مورگان 1970 انتخاب شد. داده‌ها از طريق پرسشنامه كمال‌گرايي چندبُعدي تهران-بشارت (1386)، انگيزش تحصيلي والرند، پلتيير، بليس، برير، سنكال و واليرس (1992) و بهزيستي روان‌شناختي ريف 1995 جمع‌آوري شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد الگو با داده‌هاي اين پژوهش برازش مناسبي دارد. هم‌چنين بررسي اثر مستقيم و غيرمستقيم نشان داد كه انگيزش تحصيلي خودتعيين‌گر، نقش واسطه‌اي را در ارتباط بين كمال‌گرايي خودمحور و بهزيستي روان‌شناختي (68/0=B، 002/0=P) ايفا مي‌كند. اما برخلاف فرض اوليه الگو، نقش واسطه‌اي انگيزش غيرخودتعيين‌گر، در ارتباط بين كمال‌گرايي جامعه‌محور و بهزيستي روان‌شناختي تاييد نشد (075/0=B، 098/0=P). نتيجه‌گيري: به‌طوركلي مي توان گفت انگيزش تحصيلي، در ارتباط بين كمال‌گرايي و بهزيستي روان‌شناختي نقش كليدي دارد. بنابراين لازم است در برنامه‌ريزي آموزشي بر اين سازه‌ها بيش از پيش توجه شود.

Abstract Aim: The aim of the present study, was to determine the causal model of relationship between the components of perfectionism and psychological well-being with an emphasis on the mediating role of academic motivation components. Methods: The research method was correlational and the statistical population was 16138 male and female high school students in Kermanshah in the 2014-15 academic year. By multi-stage random sampling method from three educational sectors, four high schools for girls and four high schools for boys were selected. Then 55 to 60 students from each high school totaling 456 students were selected. This was within the range of Krejcie & Morgan’s table, 1970. Data were collected through multidimensional perfectionism scale Besharat (2007), the academic motivation scale Vallerand, Pelletier, Blais, Briere, Senecal, & Valliéres (1992), and Ryff’s psychological well-being scale, 1995. Results: Data analysis indicated that the model was a good fit with the data. The direct and indirect effects confirmed the mediating role of self–determinism academic motivation in the relationship between self-oriented perfectionism and psychological well-being (B=0.68, P=0.002). On the contrary, the mediating role of non-self-determined motivation in the relationship between perfectionism and psychological well-being was not confirmed (B=0.075, P=0.098). Conclusion: Generally it can be concluded that academic motivation plays a key role in the relationship between perfectionism and psychological well-being. Therefore it is necessary to pay more attention to these structures in educational planning.