بررسي جايگاه و اعتبار ارتباطات مكتوب از منظر اسلام

Analysis of the Position and Validity of Written Communication in View of Islam

امروزه رایج‌ترین ابزار ارتباط رسمی در نظام‌های اجتماعی مكتوبات است، به‌طوری كه رسمیت به عنوان یكی از ابعاد اصلی ساختاری سازمان با معیار میزان مقررات مكتوب سنجیده می‌شود. اعتمادسازی مكتوبات در روابط اداری به‌طوری است كه امروزه از نظر حقوق‌دانان یكی از ادلة اثبات‌كننده در محاكم قضایی اسناد مكتوب است تا جایی كه از نظر آنان اعتبار نوشتار و اسناد مكتوب از كلام شفاهی فراتر رفته است. با این حال در فقه شیعه، بر سر اعتبار مكتوبات برای اعلام قصد و نیت و اتخاذ تصمیم‌ها و عقد قراردادهای اداری اختلاف نظر وجود دارد. در این تحقیق با رویكرد تحلیل محتوای كیفی متون دینی، جایگاه مكتوبات در قرآن كریم و روایات معصومین (ع) و واكاوی ادلة اعتبار مكتوبات در روابط اداری بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد حداقل پنج دلیل برای اثبات اعتبار مكتوبات در روابط اداری و سازمانی قابل بیان است كه عبارت‌اند از تأكید قرآن كریم بر نوشتن و تنظیم سند مكتوب در روابط تجاری و مالی، سیرة عقلایی متصل به عصر معصومین (ع)، دلیل فحوی و اولویت، نفی احتمال تقلب و در نهایت، اصل اعتماد و اطمینان در ارتباطات. برخی از این ادله حتی اعتبار بالاتر ارتباطات مكتوب بر ارتباطات شفاهی را نشان می­دهند.    

Today the most common formal communication tool in social systems is writing so that formalization as one of the main structural dimensions of organization is measured in terms of the written rules level. Confidence-building of writing in administrative relationships is so that lawyers consider written documents as one of evidences in courts. As far as the validity of written documents exceeded spoken words. However, in Shiite jurisprudence, there is disagreement on the validity of Writing in making administrative decisions and contracts. In this study, taking a qualitative content analysis approach, we examined the position of writing in the Holy Quran and the traditions of Imams (as), and discussed the reasons for writing validity in administrative relations. Findings show that writing and written communication has juridical validity because of trust and confidence building in interrelationships. Besides, traditions of Imams (as) confirm it. Analysis of contrary evidences shows that writing may not be essentially valid but since it is a means of intention discovery, receive validity. Compared with spoken words, even higher validity of writing can be inferred from some juridical reasons.