ورود جريانهاي نوگرا به معماري معاصر ايران

نوگرايي يكي از مهمترين و تاثيرگذارترين جريانها در جوامع امروزي به شمار ميرود كه تاثيرات زيادي بر تحولات جوامع انساني بر جا گذاشته است. مباحث نظري اين موضوع نشان ميدهد كه نوگرايي علاوه بر عرصههاي فرهنگي و اجتماعي، بر معماري و شهرسازي معاصر جهان و بخصوص كشورهاي اسلامي تاثيرگذار بوده است. دوران زمامداري سلسله قاجار را ميتوان يكي از مهمترين دورانها در ورود جريانهاي نوگرا به ايران برشمرد. هدف اين مقاله تبيين چگونگي ورود نوگرايي به معماري معاصر ايران است. بر اساس چارچوب نظري پژوهش، ورود نوگرايي به معماري ميتواند در شش حوزه مورد مطالعه قرار گيرد كه عبارتند از: 1- پلان، 2- نما، 3- تزيينها، 4- مصالح، 5- عنصر جديد، و 6- فضاي جديد. مقاله در پي پاسخ به اين پرسشها است كه، 1- ورود نوگرايي به ايران در دوره قاجار چگونه بر معماري معاصر ايران تاثير داشته است؟ 2- تاثير جريان نوگرا دركدام حوزه معماري ايران بيشتر بوده است؟ 3- سير تداوم و تحول تاثير جريانهاي نوگرا بر معماري معاصر ايران چگونه قابل توضيح است؟ براي پاسخگويي به پرسشها، 60 نمونه از بناهاي ثبت شده از دوران قاجار به صورت تصادفي انتخاب شدند و توسط گروه پنج نفره از متخصصان معماري معاصر ايران، مورد ارزيابي قرار گرفتند. دستاوردهاي پژوهش نشان ميدهد كه هر اندازه از ورود جريانهاي نوگرا ميگذرد، عمق تاثير اين جريانها در معماري معاصر ايران بيشتر ميشود؛ به گونهاي كه عناصر گرتهبرداري شده از تزيينها و نماي ساختمان، پلان و ساير عناصر طراحي گسترش يافته است. در اين پژوهش، فاصله ميان ورود انديشههاي نوگرا به حوزههاي فرهنگي و اجتماعي تا تاثير آن بر معماري معاصر ايران، با مفهوم «تجلي كالبدي انديشه» تببين شده است.