سياست هاي طراحي فضاي شهري جوباره اصفهان؛ با رويكردي بر معناي محيط در دو طيف مسلمان و يهودي

در طراحي شهري معاصر، عموماً ادراك محيط جايگزين معاني و مفاهيم محيط از ديد استفادهكنندگان شده است. حال آنكه معنا چيزي فراتر از ادراك است كه خالي شدن طرحها از آن، در ايجاد فضاهاي شهري فاقد هويت، فاقد تاريخ و ارتباط، تبلور يافته است. با توجه به اهميت مولفه معنا در ارتقاي كيفيت فضاي طراحي شده، هدف مقاله حاضر اين است تا فضاي شهري تاريخي جوباره اصفهان را براساس معناي آن بين دو طيف مسلمان و يهودي ساكن، ارزيابي كرده و مبتني بر آن، سياستهاي طراحي ارائه دهد. براي اين منظور، ابتدا معناي مكان از سه رويكرد پديدارشناختي، اجتماعي و روانشناختي بررسي شده است. براي تبيين چگونگي تاثير عوامل كالبدي و عوامل شناختي استفادهكنندگان بر معناي فضاي شهري، مدل نظري پژوهش تركيبي از «معناي دريافت شده»، «واقعيت موجود» و «اسكيما؛ طرحوارههاي ذهني» مخاطب است. فرضيه پژوهش آن است كه در تدوين سياستهاي طراحي فضاي شهري جوباره اصفهان، دين؛ به عنوان مولفه مطرح در اسكيماي افراد، بر معناي ادراكشده از مكان، موثر است و بايد مد نظر قرار گيرد. به منظور دستيابي به معناي فضاي شهري در دو طيف مسلمان و يهودي، روش اجتماعي- نشانهشناختي مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات مورد نياز از طريق اخذ نقشه ذهني و پرسشنامه به دست آمد. نتايج نشان ميدهد كه تاثير مولفه دين بر معناي ادراك شده بين دو طيف شهروندان، قابل توجه است. طيف يهودي غالباً به كانونهايي متعلق به اجتماع يهوديان مانند فضاي اطراف كنيسهها، دلبستگي نشان دادند و معناي فضاهاي شهري چون بازار، بوستان و غيره را با كلماتي چون، شلوغ، زشت و تكراري بيان نمودند. مسلمانان معناي فضاهاي شهري مورد مطالعه چون بوستان، بازار و مركز محله را با كلماتي چون زيبا، دلباز و متنوع توصيف كردند. براين اساس، سياستهايي ارائه شده است كه ميتواند مدلي براي آگاهي طراحان و مداخلهگران كالبدي محيط فراهم آورد تا اقدامات خود را منطبق بر معناي دريافتي باشندگان از محيط، و با تفكر ديني منحصر به آنها استوار سازند.