جايگاه پارادايم «معماري مسكن» در سيماي امروز شهر ايراني اسلامي

نياز به مسكن يكي از اساسي ترين نيازهاي بشري است. طبق اصل سي و يك قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، داشتن مسكن مناسب حق هر فرد و خانواده ايراني است. هرچند به علت گستردگي و پيچيدگي مقوله مسكن نميتوان تعريف جامع و واحدي از آن ارائه داد، اما مسكن به عنوان سرپناه، نياز اوليه و اساسي خانواده به شمار مي آيد. مسكن به عنوان يكي از نيازهاي اساسي بشر در محيط هاي مختلف طبيعي و مصنوع معاني متفاوت يافته است. با وجود اين تفاوتها، مسكن در تمام جوامع داراي مفهومي متعالي و مقدس است كه انسان با تاًمين آن به بودن دست يافته و در اين بودن هستي و زندگي را تجربه كرده است؛ به عبارت ديگر، نحوه سكونت، چگونگي بودن انسان را معنا بخشيده است. از عوامل موثر در سيماي شهر ايراني ـ اسلامي، معماري سنتي مسكوني ايران است كه داراي مولفه هاي ارزشمندي است و در نقاط مختلف كشور بسته به بوم، متفاوت است. معماري بر اساس هويت طبيعي و اقليمي هر منطقه شكل گرفته و در گذر تاريخ، به عنوان عاملي هويتبخش در معماري آن بوم تجلي كرده است. گذر زمان و تغيير شيوه معماري بر معماري مسكوني نيز تاثير داشته است؛ به طوري كه امروز مسكن ايران واجد هويت خاصي نيست. در اين مقاله به اين موضوع تاكيد شده است كه بررسي تاثير معماري مدرن بر معماري سنتي ايران براي توسعه دوباره الگوي فراموش شده زندگي مردم ايران در ادوار گذشته لازم و ضروري است. همچنين توجه به پارادايم مسكن در سيماي شهرهاي امروز ايران براي تبيين جايگاه هويت شهر ايراني ـ اسلامي موثر است. در اين مقاله دو مسير اصلي براي بررسي دلائل ناتواني معماري و شهرسازي امروز در برابر مساله مسكن و نيز ارائه معيارهايي براي دستيابي به الگوي طراحي مسكن ايراني دنبال ميشود: اول، تبيين نقش و جايگاه «هويت» و «معنا» در «مسكن ايراني» و به تبع آن ارزيابي مولفه هاي هويت بخش به شكل مسكن ايراني در بررسي تطبيقي معماري سنتي و امروز، و دوم، آسيب شناسي معماري امروز مسكوني ايران و ارائه راهكارهايي براي تداوم معماري بومي.