تدوين برنامه درماني «يكپارچه با خانواده» براي اوتيسم و مقايسه اثربخشي آن با «پرنده كوچولو» بر كاهش استرس ‏والدگري والدين كودكان مبتلا به اوتيسم

Developing “Family Integrated Treatment” for Autistic Disorders and Comparing its Efficacy on Decreasing Parenting Stress of Parents of Autistic Children with “Little Bird” Method

مقدمه: اوتيسم يكي از رايج‌ترين اختلالات عصبي- رشدي محسوب مي‌شود كه ميزان استرس والدگري را به شدت افزايش مي‌دهد. كاهش استرس والدگري، بر درمان كودك تاثير مثبتي دارد. بر همين اساس، مطالعه حاضر با هدف تدوين برنامه آموزش والدين موثر بر كاهش استرس والدگري والدين كودكان مبتلا به اوتيسم انجام شد. مواد و روش‌ها: بخش اول اين مطالعه از نوع كيفي و حاصل سه دسته اطلاعات شامل مصاحبه عمقي با 11 متخصص، مصاحبه نيمه ساختار يافته با 30 والد و مرور 101 مقاله بود. بخش دوم مطالعه از نوع آزمايشي، همراه با گروه شاهد و گروه بدون مداخله بود كه در سه مرحله پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري انجام گرفت. بدين منظور، 42 والد كودك مبتلا به اوتيسم از ميان والدين اين كودكان كه در زمان انجام پژوهش از مركز تهران اوتيسم خدمات توا‌ن‌بخشي دريافت مي‌كردند، انتخاب شدند و به صورت تصادفي در سه گروه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده پژوهش، شاخص استرس والدگري Abidin (Parenting Stress Index يا PSI) بود. داده‌ها با استفاده از آزمون تحليل كوواريانس و تحليل واريانس يك‌طرفه در نرم‌افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. 05/0 > P به عنوان سطح معني‌داري داده‌ها در نظر گرفته شد. يافته‌ها: برنامه درماني اوتيسم يكپارچه با خانواده، بر تقويت‌گري (032/0 = P)، خلق (010/0 = P)، پذيرندگي (013/0 = P)، سازش‌پذيري (004/0 = P) و نمره كل استرس كودك (004/0 = P) تاثير معني‌داري داشت. همچنين، با احساس صلاحيت (002/0 = P)، افسردگي (001/0 = P)، انزواي اجتماعي (002/0 = P)، دلبستگي (001/0 > P)، محدوديت نقش (001/0 = P)، سلامت والدين (003/0 = P)، نمره كل استرس والد (001/0 > P) و نمره كل استرس والد- كودك (001/0 > P) رابطه معني‌داري را نشان داد. نتيجه‎گيري: در مقايسه با آموزش‌هاي والدين پيشين از جمله پرنده كوچولو كه به طور عمده بر استرس قلمرو كودك موثر بودند، برنامه درماني اوتيسم يكپارچه با خانواده به دليل پرداختن به مسايل خاص هر خانواده و نيز جامع بودن، بر كاهش استرس قلمرو والد نيز موثر مي‌باشد.

Introduction: Autism is one of the most famous neuro-developmental disorders and increases parental stresses. On the other hand, decrease of parental stress has positive effect on child response to treatment. So, the main goal of this study was to develop a family education program for parents of children with autism, which is effective on decreasing their parental stress. Materials and Methods: The first part of the study was a qualitative research of three categories of information resulted from deep interviews with 11 specialists, semi-structured interviews with 30 parents and review of 101 articles. The second part was an experimental research on two intervention, and one control groups, with three examination stages: before, after and one-month fallow-up. To fulfill this goal, 42 parents were selected from the parents of autistic children who received services in Tehran Autism Center, Iran, during the study period, and then, were divided randomly to tree groups. The material used for this section of study was Parental Stress Index (PSI). The results were analyzed using covariate analysis and analysis of variance techniques via SPSS20 software. Results: Our family integrated treatment method for autistic disorders was more efficient on decreasing reinforcing (P = 0.032), mood (P = 0.010), acceptability (P = 0.013), and adaptability (P = 0.004), and total score of child stress (P = 0.004). In addition, it showed significant effect on competence (P = 0.002), depression (P = 0.001), social isolation (P = 0.002), attachment (P < 0.001), role restriction (P = 0.001), parental health (P = 0.003), and total score of parental stress (P < 0.001), and also on PSI-total score (P < 0.001), in comparison with 2 other groups. Conclusion: In comparison with previous parental training programs like little bird program which mostly focuses on stress of child domain, family integrated treatment method pays attention to special needs of every single family and its comprehensiveness; and is effective on decreasing parental domain of stress as well.