جنگ هاي ايران و روس و نفوذ معماري دفاعي اروپايي در ايران مطالعه موردي: قلاع كوردشت و عباس‌آباد ارس

RussoIranian wars and the influence of European defensive architecture in Iran Case study: Kurdasht and Abbasabad Castles of Aras

جامعه سنتي ايران در آغاز قرن 19م. گرفتار ارادۀ سلطه جويانه قدرت هايي شد كه منافع آنها، منبعث از نظم نوظهور اروپايي بود. دولت‎هاي روسيه، فرانسه و انگليس كنش گران اصلي اين فرآيند استعماري، بيشترين مصائب را بر ايران و ايراني به بار آوردند. در اين ميان، دولت روسيه تزاري با طمع ورزي به خاك ايران، آغازگر جنگي طولاني مدت شد. در روزگار دفاع نظامي ايران در برابر قشون روس، توجه به ملاحظات دفاع غيرعامل و در ذيل آن، معماري دفاعي، بخشي از برنامه نظامي ايران بود. در آن ايام شاهزاده عباس ميرزا، نائب السلطنه قاجار، جهت نوسازي سازمان رزم، از برخي ممالك فرنگ كمك هاي مستشاري طلب نمود كه در اين فرآيند، برخي تجارب قلعه سازي اروپايي نيز به ايران انتقال يافت. نخستين تجارب قلعه‏سازي اروپايي در ايران در قالب ساخت قلاع كوردشت و عباس آباد واقع در سواحل رود ارس رقم خورد. در پژوهش حاضر كه به روش توصيفي تحليلي و با بهره‎گيري از منابع كتابخانه‏اي انجام پذيرفته، بخشي از حالات و مراتب معماري دفاعي قشون ايران در دوره مذكور در قالب طراحي و ساخت قلاع مذكور مورد بحث قرار گرفته است.

Abstract Traditional Iranian society, at the beginning of the 19th century, was involved in aggressive determination of the world powers which their benefits had been derived from emerging European disciple. As the main actors of this colonialist process, the governments of Russia, France and UK, have brought most disasters to Iran and Iranians. Among them, the tsarist Russian government with a territorial greed toward iran was the initiator of a longterm war. At the time of defence against Russian army, passive defence considerations and defensive architecture thereunder, was part of Iran’s millitary program. At that time, Abbas Mirza, the crown prince of Qajar, asked for advisory assistance from some European countries in order to modernize the order of the battle. In this regard, some European castlebuilding experiences was transferred to Iran. The first European style castles of Iran was Kurdasht and Abbasabad castles, built in the beach of Aras river. This research, which is conducted using analyticdescriptive method and based on library resources, attempts to examine the qualities of defensive architecture of Iranian army at that period regarding their design and construction.