بررسي تاثير تركيب هاي مختلف كشت بر ميزان جذب و كارايي مصرف نور كنجد و نخود در كشت مخلوط سري هاي افزايشي

سابقه و هدف: براي افزايش رشد و توليد محصولات كشاورزي روش هاي زيادي مدنظر كشاورزي پيشرفته، قرار دارد كه يكي از مهم ترين روش ها، افزايش ميزان كارايي كاربرد منابع است. افزايش كارايي كاربرد نور يكي از مهم­ترين راهكارهاي افزايش توليد در واحد سطح است زيرا تجمع ماده خشك گياهان ارتباط خطي با تشعشع فعال فتوسنتزي (PAR) تجمعي دارد. يكي از راه هاي افزايش جذب تشعشع در نظام­ هاي زراعي استفاده از كشت مخلوط است.در شرايط كشت مخلوط انرژي خورشيد بيشتر استفاده مي شود و در نتيجه توليد در واحد سطح بهبود مي يابد. بنابراين اين بررسي با هدف ارزيابي جذب و كارايي كاربرد نور در كشت مخلوط چندگانه افزايشي نخود و كنجد انجام گرفته است. مواد و روش ها: آزمايش به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفيبا دو عامل اصلي شامل روش كاشت در دو سطح رديفي و درهم و الگوي كاشت شامل پنج سطح تك كشتي كنجد، 100% كنجد+ 10% نخود، 100% كنجد +20% نخود، 100% كنجد+30% نخود و تك كشتي نخود در سه تكرار اجرا شد. نتايج و بحث: نتايج آزمايش نشان داد كه كاراريي كاربرد نور كنجد در اغلب تيمارها بيشتر از نخود خواهد بود. مقادير كارايي كاربرد نور كنجد در طول فصل رشد از 49/1 تا 76/1 گرم بر مگاژول PARدر روش كشت رديفي و از 1 تا 27/1 گرم بر مگاژول PARدر روش كشت درهم متغير بود. همچنين مقادير كارايي كاربرد نور نخود در طول فصل رشد از 02/1 تا 1/1 گرم بر مگاژول PARدر روش كشت رديفي و از 71/0 تا 94/0 گرم بر مگاژول PARدر روش كشت درهم متغير بود. كارايي كاربرد نور كنجد در همه­ ي تيمارهاي مخلوط نسبت به تك­ كشتي افزايش پيدا كرد اما كارايي كاربرد نور نخود فقط در روش كشت رديفي بيشتر از تك كشتي بود. به طوركلي ميزان كارايي كاربرد نور هر دو گياه چه در شرايط تك كشتي و چه در شرايط مخلوط، در روش كشت رديفي بالاتر از روش كشت درهم بود.بر اين پايه بهترين تيمار شايان توصيه براي كشت مخلوط كنجد و نخود تيمار 100% كنجد- 30% نخود به شكل رديفي است كه در آن ميزان كارايي كاربرد نور نخود در بالاترين حد ممكن (1/1 گرم به ازاء مگاژول PAR) بوده و كارايي كاربرد نور كنجد نيز در اين تيمار بيشتر از ميزان تك كشتي شده است (7/1 گرم به ازاء مگاژول در اين تيمار نسبت به 49/1 در تك كشتي). با اينكه روند نتايج براي گياه كنجد همسان روش كشت رديفي بود، اما در هر صورت مقادير كارايي كاربرد نور هر دو گياه در روش كشت درهم بسيار پايين بود. به گونه اي كه ميانگين كارايي كاربرد نور كنجد و نخود در روش كشت درهم به ترتيب 31 و 21 درصد نسبت به شرايط رديفي كاهش نشان دادند. نتيجه گيري: نتايج به دست آمده نشان داد كه گياه نخود در شرايط كشت مخلوط رديفي به خوبي قادر به تحمل سايه ناشي از كنجد بود. بيشترين عملكرد از تيمارهايي به دست آمد كه داراي بيشترين ميزان كارايي كاربرد نور بودند. ميزان كارايي كاربرد نور نخود در شرايط كشت مخلوط درهم كاهش پيدا كرد، كه دليل اصلي آن نزديكي بيشتر دو گياه كنجد و نخود و در نتيجه سايه اندازي بيشتر روي نخود بود.