سنت ها ، آموزش و بيداري اجتماعي زنان: تحليل تاريخي رويكرد «ملانصرالدين» به مساله ي زنان

وجه اشتراك جوامع اسلامي در مواجهه با غرب احساس ناتواني و عقب ماندگي شديدي بود كه همراه خود چالش هاي فكري زيادي در عرصه هاي گوناگون از جمله زنان ايجاد كرد. بطوريكه غالب جريان هاي روشنفكري به ويژه روزنامه هاي انتقادي به لزوم تغيير وضع زنان و آگاهي آنان تاكيد و خواستار اصلاحات ترقي خواهانه در جامعه و وضعيت اجتماعي زنان شدند. در اين بين، روزنامه تجدد طلبِ ملانصرالدين در طرح و پيگيري مساله ي آزادي و حمايت از حقوق زنان در جوامع اسلامي به ويژه ايران پيشتاز بود. اين روزنامه با طرح انتقادي مسائل مربوط به حوزه زنان توسعه جوامع اسلامي را در پيوند با تغيير وضع زنان ارزيابي مي كرد. نويسندگان اين روزنامه ي انتقاديِ پيشرو، راه برون رفت از وضعيت سنتي را در مساله ي آموزش و به تبع آن در آگاهي و احقاق حقوق زنان را در گروِ توجه به حقوق زنان و تصريح آن در قانون اساسي جوامع اسلامي و لزوم بازنگري در ديدگاه هاي سنتي و تجديد نظر در مباني آن و به ويژه خوانش جديد متون مذهبي مي دانستند. تحليل محتواي روزنامه ملانصرالدين، چاپ تفليس در پنج سال نخست (1328- 1324 ه.ق ) در حوزه مسائل زنان روش مناسبي است كه مي تواند تصوير روشني از وضع عمومي زنان ايران و جوامع مسلمان در آغاز قرن بيستم و نخستين گفتمان هاي انتقادي از وضع زنان به دست دهد.