مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نسبي‌گرايي حقوق بشر و افراط‌گرايي مذهبي

چكيده فارسي :

يكي از بحث‌هاي بنيادين درخصوص حقوق بشر، جهانشمول و عام بودن حقوق بشر يا نسبي بودن آن است. ديدگاهي كه از جهانشمول بودن اين حقوق سخن مي‌گويد، معتقد است حقوق مصرح در اسناد حقوق بشر و به‌ويژه حقوق بشر نسل اول كه در اعلاميه جهاني حقوق بشر و برخي اسناد منطقه‌اي انعكاس يافته است، حقوقي عام و جهانشمول است. به‌عنوان مثال، حق كرامت انساني، حق حيات و مواردي اين‌چنين، حقوقي براي نوع بشر، فارغ از تعلق به آيين، سرزمين و... است. ديدگاه مقابل، با توجه به خاستگاه و فرهنگ و ايديولوژي غالب در نزد نويسندگان اعلاميه جهاني حقوق بشر، جهانشمول بودن آن را قبول نداشته و به‌گونه‌اي نسبي و فرهنگي، مفاد آن اعلاميه و از جمله حقوق مورد اشاره را مي‌پذيرد. به‌طور طبيعي، هركدام از اين ديدگاه‌ها در صحنه عمل و اجتماع آثار متفاوتي را بروز خواهد داد. در اين مقاله، حق حيات به‌عنوان يكي از حقوق بنيادين بشر از منظر دو ديدگاه جهانشمولي و نسبي‌گرايي بررسي و در بيان رابطه افراط‌گرايي مذهبي با نسبي‌گرايي حقوق بشر، اين فرضيه پيگيري شده است كه افراط‌گرايي مذهبي و توسل به خشونت و آدمكشي به نام دين و به‌ويژه كشتن پيروان اديان يا مذاهب ديگر با تمسك به دين، صرف‌نظر از اينكه در بسياري از موارد، پايه و اساس ديني نداشته و انگيزه‌هاي پست يا بي‌ارزش مادي و كينه‌توزي‌هاي شخصي عامل محرك و انگيزه اصلي آن است، اگر بخواهد به برداشت و توجيه ديني نسبت داده شود، به‌گونه‌اي با نسبي‌گرايي در بحث حقوق بشر مرتبط مي‌شود.