بررسي و پيش‌بيني توزيع زماني و مكاني آغاز و خاتمه يخبندان در شمال ايران

هدف تحقيق حاضر، پهنه بندي توزيع زماني و مكاني آغاز و خاتمه يخبندان در دوره پايه و آينده در منطقه شمال كشور است. بدين منظور از داده هاي آماري بلند مدت دماي كمينه ايستگاه هاي همديد انزلي، بابلسر، رشت، گرگان، رامسر و نوشهر در مقياس روزانه استفاده شده است. در اين تحقيق دوره آماري 2005-1976 ميلادي به عنوان دوره پايه و دوره آماري 2039-2011 ميلادي به عنوان دوره آينده در نظر گرفته شده است. شايان گفتن است براي پيش بيني زمان آغاز و خاتمه يخبندان در دوره آينده، از داده هاي مدل ECHOG در مقياس روزانه استفاده شد. براي تعيين زمان آغاز و خاتمه يخبندان، تاريخ آغاز و خاتمه يخبندان در دوره پايه و آينده در هر سال، به‏ روزشمار شمسي تبديل و از نرم افزار Minitab و ArcGIS به ترتيب براي رسم نمودار و نقشه هاي توزيع زماني و مكاني آغاز و خاتمه يخبندان استفاده گرديد. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه تاريخ آغاز يخبندان تابع طول جغرافيايي بوده و با حركت از غرب به شرق،  زودتر فرا مي‏رسد. نتايج بدست آمده  هچنين حاكي از آن است كه در آينده يخبندانها زودتر شروع خواهند شد و زودتر هم خاتمه خواهند يافت. نتايج نشان مي­دهد تاريخ آغاز يخبندان در مناطق شرقي در دوره آينده (9 آذرماه) تقريبا 10 روز زودتر از دوره گذشته (19 آذرماه) به وقوع خواهد پيوست. اين مقدار در مناطق غربي كمتر است و از 23 ديماه در دوره گذشته به 18 ديماه در دوره آينده مي رسد. در نواحي مركزي و جنوبي منطقه مورد مطالعه، يخبندان در آينده 7 روز زودتر به وقوع خواهد پيوست و از 6 ديماه در گذشته به 29 آذرماه خواهد رسيد. به عبارت ديگر، زمان آغاز يخبندان از اوايل زمستان به اواخر پاييز منتقل خواهد شد. نتايج به دست آمده همچنين نشان مي­دهد در اكثر نواحي منطقه مورد مطالعه، تاريخ خاتمه يخبندان 230 روز زودتر به وقوع خواهد پيوست و نسبت به دوره گذشته (17 اسفند ماه)، تقريبا در 24 بهمن ماه رخ خواهد داد. بنابراين طول فصل رشد در مناطق شمالي كشور در دوره آينده افزايش خواهد يافت. بيشترين تعداد روزهاي يخبندان مربوط به سواحل شرقي  درياي خزر و كمترين تعداد روزهاي يخبندان مربوط به سواحل غربي آن است.