تاملي بر تاريخ‌نگاري ابوشامه در «الروضتين» و ذيل آن با تاكيد بر نگرش اعتقادي و سياسي مورخ*

A Reflection on Abu shamah’ Historiography in al-Rawdhatayn and Zeil ala al-Routhatayn with an Emphasis on the Doctrinal and Political Attitudes of the historian

توسعه طلبي حكومت ايوبيان از مصر تا سرزمين شام و جزيره و جنگ با صليبيان از يك سو، و مبارزه با حكومت و انديشه اسماعيليان در مصر و شام از سوي ديگر، فضاي سياسي، نظامي و مذهبي متمايزي را در قلمرو اين دولت به وجود آورد. مطالعه استقرايي تاريخ نوشتههاي اين دوره از تاثير مستقيم چنين فضايي بر روند تاريخنگاري مصر و شام حكايت مي كند. ابوشامه از جمله مورخان شاخصي است كه متاثر از همين شرايط، به نگارش تاريخ روي آورده است. دو كتاب تاريخي وي، يعني «الروضتين» و ذيل آن، منابعي مهم در تاريخ ايوبيان و جنگهاي صليبي بهشمار مي روند. نوشتار حاضر بر آن است كه با مطالعه اين دو اثر به عنوان نمونهاي از تاريخنگاري عصر ايوبيان، بازتاب اين تحولات را بر صورت و محتواي اين آثار و نيز بر بينش و نگرش تاريخي، سياسي و مذهبي مورخ نشان دهد. نتايج اين تحقيق نشان از آن دارد كه تاريخ نگاري ابوشامه گامي مهم در جهت گسترش تاريخنوشته هاي دودماني اين دوره است و مضامين سياسي و نظامي بر محتواي آنها غلبه اي آشكار دارد. او، كه در آثار خود ايوبيان را دولتي مشروع و مطلوب معرفي كرده، در بزرگداشت مقام آنان و سركوب رقباي سياسي و مذهبي شان، يعني فاطميان كوشيده است.

The expansionism of the Ayyubid government from Egypt to the Levant and Arabian Peninsula and the war against the Crusaders on the one hand, and fighting the government and the thoughts of the Ismailis in Egypt and Syria on the other hand, created a distinctive political , military and religious atmosphere in the territory of this state. Inductive study of the writings of this period suggests the direct impact of this atmosphere on the historiography of Egypt and Syria. Affected by these conditions ,Abu shamah is one of the prominent historians who has embarked on writing about history. His two historical books, ie "al-Rawdhatayn" and Zeil ala al-Routhatayn, are the major sources of the history of Ayyoubids and Crusades. Studying these two works as examples of the historiography of Ayyubids’ era, this paper seeks to show the impact of these developments on the form and content of these works, and on the historical, political and religious attitudes of this historian. The results of this research show that Abu shamas’ historiography is an important step towards extending this period of dynastic writings and the political and military themes have a clear prevalence in their content. In his works, he introduced Ayyubid dynasty as a legitimate and ideal government and tried to honor them and suppress their political or religious rivals, i.e. the Fatimids.