مطالعه چالش هاي فرزندآوري در شهر تهران با تأكيد بر روش تركيبي

موضوع پژوهش حاضر، مطالعه جامعه‌شناختي فرزندآوري است. پرسش اصلي اين است كه تعيين‌كننده‌هاي اجتماعي باروري كدام است؟ هدف، شناسايي عواملي است كه به كم‌فرزندآوري در جامعه ايراني مي‌انجامد؟ براي تبيين موضوع پژوهش، از نظريه‌هاي جامعه‌شناختي (گيدنز، بورديو) همچنين تئوري‌هاي جمعيتي باروري (كالدول، رويكرد اشاعه، گذار جمعيتي دوم (لستهاق، وندكا)، مك نيكل، نظريه برابري جنسيتي) و نظريه‌هاي استقلال زنان (ميسون، رُي و نيرنجان، كيشور و ...) استفاده شد. روش تحقيق، روش تركيبي است كه دربردارنده روش‌هاي كيفي ـ كمي است. جمعيت آماري اين پژوهش، همه زنان متأهل در شهر تهران است. در بخش كيفي با بيست تن از زنان به صورت هدفمند مصاحبه نيمه‌عميق انجام شد. در اين بخش، به اين پرسش‌ها پاسخ داده شد كه ديدگاه زنان درباره كنش باروري چگونه است و چه درك و تفسيري از باروري دارند. مصاحبه‌هاي كيفي بر اساس معاني مشترك ظاهري در قالب نظريه‌ها و طبقه‌ها كدبندي شده و به درون‌مايه اصلي «فرزندآوري ‌به مثابه ‌كنش بازانديشانه» رسيده است. نتايج كيفي نشان داد كه تصميم افراد براي داشتن فرزند، راهكار خاصي براي ايجاد تعادل ميان تمايلات فردي و ساختاري است. در بخش پيمايش، پرسش اصلي اين بود كه چه عوامل گوناگوني موجب تصميم افراد به داشتن فرزند مي‌شود؟ داده‌هاي مورد نياز از چهارصد زن همسردار گردآوري شد. تحليل چندمتغيره نشان داد كه متغيرهاي «تعداد خواهر و برادر پاسخگو، سن ازدواج، محل تولد، اختلاف سني همسران، درآمد خانواده، تحصيلات زن، مشاركت زنان در تصميم‌گيري در امور خانواده، استقلال رواني (رضايت از زندگي)، نگرش مثبت و منفي به فرزند، ترجيح جنسي، نگرش به سقط جنين، مديريت بدن، دينداري و تقديرگرايي» از عوامل مهم تأثيرگذار بر باروري (رفتار، ايدئال و تمايلات فرزندآوري) زنان قلمداد مي‌شود. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده از روش كيفي و كمي مي‌توان گفت باروري، يك واقعيت اجتماعي است و در بطن فرهنگ، اجتماع، سياست و اقتصاد صورت مي‌گيرد و يك امر صرفاً زيستي يا اقتصادي نيست.