صرفه‌جويي انرژي در مسكن بوم‌آورد روستاهاي استان سمنان

Energy Efficiency in Vernacular Housing in Villages of Semnan Province

به دليل محروم بودن بسياري از روستاها از امكانات و تجهيزات مدرن شهري و محدود بودن منابع مالي روستائيان، مسكن روستايي يكي از مهم ترين مساكن نيازمند كنترل مصرف انرژي است. متأسفانه در سال هاي اخير با تدوين قوانين حمايتي از ساخت مسكن روستايي به روش جديد و با مصالح جديد، مسكن بومي مورد بي مهري واقع شده و ساخت و سازهاي جديد تبديل به عاملي بازدارنده در تمايل به ساخت مسكن به شيوه بومي در روستاها شده است. اين امر از يك سو موجب مخدوش شدن سيما و هويت بومي روستاها شده و از سوي ديگر به دليل عدم هماهنگي ساخت و سازهاي جديد با شرايط محيطي و اقليمي، افزايش هزينه ساخت و ساز و افزايش مصرف انرژي در بخش مسكن روستايي را در پي داشته است. در اين مقاله تلاش شده تا با دقت و موشكافي در راهكارهاي به كار رفته در مسكن روستايي بومي، شگردهاي معمارانه صرفه جويي در مصرف انرژي كه حاصل همسازي بنا با محيط و اقليم پيرامون آن است، شناسايي و معرفي شود. در اين راستا به كمك آمار 18 ايستگاه هواشناسي استان، مهم ترين پهنه هاي اقليمي با توجه به توپوگرافي منطقه شناسايي شد. سپس با انجام تحقيقات ميداني و كسب اطلاعات مورد نياز از روستاهاي منتخب كه شامل 24 روستاي مطالعه شده توسط بنياد مسكن و 40 روستاي تكميلي توسط تيم تحقيق بود، مرز بين پهنه هاي اقليمي تعيين گرديد. نتيجه اين مطالعه نشان مي دهد كه استان سمنان با توجه به توپوگرافي متنوع آن، واقع بين كوه هاي البرز و دشت كوير، داراي سه پهنه اقليمي كوهپايه اي، دشتي و كويري است كه تفاوت هاي اقليمي آن منجر به شكل گيري معماري خاص در هر پهنه شده است. ويژگي هاي طراحي كالبدي خانه هاي روستايي، مصالح و روش هاي اجرايي به كار رفته در آن ها، موجب شده تا علاوه بر استفاده از انرژي هاي طبيعي براي تأمين آسايش حرارتي، با شرايط نامطلوب اقليمي نيز مقابله شود. اين مقاله ضمن معرفي شگردهاي معمارانه به كار رفته در معماري بومي پهنه هاي مختلف استان، به ارائه معيارهاي طراحي مسكن روستايي همساز با اقليم در هر پهنه مي پردازد.

In lack of modern equipment and as a result of limited income in villages, conceiving energy efficient resolutions for rural housing is a top priority. In recent years, the only rural buildings that can receive state loans are those with urban design and construction methods. The resulting housing style and construction methods are the cause of energy deficiency and construction cost increase on one hand and in the loss of vernacular identity and rural landscape on the other. This article presents the results of research completed in the Housing Foundation of Islamic Revolution under the title of ldquo;Energy saving strategies in rural housing of Semnan Provincerdquo;. Careful analysis of climatic strategies used in vernacular rural houses in Semnan province was done to uncover the conventional passive energy saving principals in rural setting. The results were accumulated through the information of 18 Semnan meteorology stations to recognize the climatic zones of this province. Field study data was gathered from 24 villages that were studied by The Housing Foundation. 40 villages were selected by the research group to clarify the climatic zones. The results of this research show three main climatic/architectural zones due to topographic diversity between Alborz Mountain and desert plain with special architectural characteristics of each zone. Design strategies, materials and construction methods used in rural housing of each climatic zone provide human thermal comfort in addition to the controlling of the harmful climatic conditions. These strategies cause energy saving and sustainability of natural resources and the ecology of the villages. While introducing these strategies, this article will also present the passive principals of climatic rural housing in these three zones.