بررسي تأثير هماهنگي شكلي سازه و معماري خانه‌هاي امامزاده ابراهيم بر مقاومت لرزه‌اي آن‌ها

The Effect of Harmony between Form and Structure on Seismic Resistance in Houses of Imamzadeh Ibrahim Village

قرار گرفتن ايران روي خط زلزله، مسئله اي است كه بايد به طور جدي در همه زمينه ها از جمله ساخت و ساز هاي كشور مورد توجه قرار گيرد. آمار تلفات جاني و مالي زلزله هاي گذشته ايران نشان مي دهد كه ساختمان هاي موجود به دلايل فرسودگي يا عدم آگاهي و سوء مديريت مهندسان، در برابر زلزله بسيار آسيب پذير مي باشند. از جمله زلزله 4/7 ريشتري سال 1369 در استان گيلان، كه 35000 نفر كشته و 60000 نفر زخمي داشت و 200000 واحد مسكوني در اين زلزله تخريب شد. امامزاده ابراهيم، روستايي در شهرستان شفت استان گيلان است كه خانه هاي موجود در آن چند طبقه بوده و كاملاً از چوب ساخته شده اند و مقاومت مناسبي در برابر زلزله دارند. آرامگاه امامزاده ابراهيم از جاذبه هاي زيارتي و تاريخي روستا است و علت اصلي شكل گيري آن به شمار مي رود. سالانه حدود يك ميليون مسافر از اين منطقه ديدن مي كنند. ساختمان هاي اين روستا چندطبقه هستند و مرتفع ترين آن ها به پنج طبقه مي رسد. در اين مقاله ابتدا به طور اجمالي به معرفي روستا و معماري خاص منطقه اي آن پرداخته شده است. سپس با استفاده از نمونه هاي برداشت شده از اين روستا به بررسي معماري خانه هاي آن از نظر انواع كاربري ها ، نحوه تفكيك فضاها ، شفافيت ، نظم معماري پرداخته شده و در ادامه سازه به كار رفته در خانه ها مورد بررسي قرار گرفته است . به اين صورت كه بحراني ترين ستون موجود در آن خانه در نظر گرفته شده و با توجه به اينكه چوب ستون ها از جنس چوب راش و ديوار موجود زگالي است ، ميزان بار ثقلي وارد بر آن بررسي شده است. نتايج اين محاسبات نشان مي دهد كه ستون هاي چوبي موجود در يك ساختمان چهار طبقه در روستاي امامزاده ابراهيم ، با ابعاد 15 در 15 و از جنس چوب راش علاوه بر آنكه توانايي تحمل تنش هاي موجود را دارند ، مي توانند حدود 35 كيلوگرم بر سانتي متر مربع ديگر را صرف مقاومت سازه در برابر بارهاي باد و ... كنند . در واقع مي توان دليل اصلي مقاومت لرزه اي اين بناها را در دو مورد خلاصه كرد : 1 استفاده از مصالح و مواد اوليه سبك و در نهايت سبك بودن اين خانه ها، 2 تقارن موجود در ستون گذاري و استفاده از بادبند بين ستون ها. در پايان اين نتيجه حاصل شده كه به دليل وجود ستون گذاري خاص اين خانه ها و هماهنگي موجود بين ستون هاي آن، ما شاهد يك پلان ستون گذاري معماري هستيم كه هم جوابگوي نيازهاي سازه اي و ايستايي بناست و هم روابط معماري و عملكردي مناسبي را ايجاد كرده.از اين رو مي توان خانه هاي امامزاده ابراهيم را به عنوان الگويي بومي جهت ساخت خانه هاي چند طبقه مقاوم در برابر زلزله معرفي كرد.

Iranrsquo s location on the earthquake line creates constant issues that should be considered seriously in all areas, including the construction consideration and seismic retrofitting all over the country. Human casualties and financial losses of the last earthquakes in Iran show that the existing buildings are highly vulnerable to earthquakes due to exhaustion or lack of awareness and mismanagement of engineering knowledge or experts. An exle of this may be found in the 4.7 Richter earthquake in Gilan province in 1369, in which 35,000 people were killed, 60,000 were wounded and 200,000 houses were destroyed. The research in the seismic resistance of buildings against earthquakes might start with the study of the vernacular architecture of the different regions in the country and methods which are used to increase resistance. Therefore, the wooden houses of Imamzadeh Ibrahimrsquo s village can be a good model to study for the construction of multistorey earthquake resistant wood buildings. Imamzadeh Ibrahim is a village in the city of Shaft in Gilan province. Imamzadeh Ibrahimrsquo s shrine is one of the historical and pilgrim destinations in the village and it is the main reason for the initial establishment of this settlement. Annually, about a million travelers visit this region. 75% of the visitors chose the summer to travel to this destination. The houses in this village have several floors that are built of wood and have a good resistance against earthquakes. The buildings in this village are multistorey, with the highest being five floors, which are connected to each other by a belt passageway through wooden stairs. Each floor includes some rooms which are separated by curtains. First, the village and its unique regional architecture are introduced. Subsequently, the architecture is evaluated in terms of function, articulation or separation of spaces, transparency, and order within the exles from the village. In this research, the construction methods of the houses were investigated. Seismic resistance a random exle was examined based on architectural and structural configuration and the harmony between the two. In this exle, the magnitude of the gravity force on the key column, which was made of Beech surrounded by walls of Zegali, was calculated. The results of these calculations show that wooden columns in a 4storey building in the Imamzadeh Ibrahimrsquo s village, with a profile area of 15 by 15 centimeters, and made of beech wood can endure a force of 35 kilograms per square centimeter for the resistance of the structure against wind loads and etc., in addition to their ability to withstand the tensions. Indeed, the main cause for the unexpected seismic resistance of the buildings can be summarized in two reasons: 1. using light materials and eventually low weight houses, 2. the symmetry of the columns and the use of braces between the columns. In the end, the results showed that we are witnessing an architectural columns plan due to the particularities of the columns in the houses and the harmony between them, which results in the structural stability of the building. Also, it establishes the architectural and functional relationships and could increase the resistance of the buildings against earthquakes. Hence, Imamzadeh Ibrahimrsquo s houses can be introduced as a native model for the construction of multistorey earthquake resistant buildings.