جنبش گولن و عملكرد آن در جمهوري آذربايجان از منظر نظريه بسيج منابع و تعهد اجتماعي

جنبش گولن را مي‌توان به عنوان يكي از جريان‌هاي اجتماعي اسلام‌گرا برشمرد كه توانسته است در گستره وسيعي توسعه يابد و پس از تركيه در نقاط مختلف جهان شعبه‌هاي گوناگوني را ايجاد نمايد. يكي از كشورهايي كه پيروان گولن توانسته‌اند در آن به موفقيت‌هاي خوبي دست پيدا كنند، جمهوري آذربايجان است كه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در سال 1991 و كسب استقلال شاهد رقابت‌هاي گسترده سياسي بوده است. برخورد جريان‌هاي سياسي مذهبي باكو، نوعي مسابقه براي اسلامي‌كردن روح مردم كشور كه اكثر آنها شيعه و همچنين از اقوام سني هستند، ايجاد كرده است. ماهيت كثرت‌گرايانه جامعه جمهوري آذربايجان كه ليبرال‌هاي سكولار، طبقه روشنفكر، شيعيان، اقليت‌هاي غيرترك و از همه مهم‌تر سنت سكولاريسم را در خود دارد مانعي بر سر راه گسترش و توسعه اين جنبش به شمار مي‌آيد، اما تاكيدي كه اين جنبش بر ترك بودن و اسلام مي‌كند، باعث مي‌شود كه گروه‌هايي جذب و گروه‌هايي نيز از آن فاصله بگيرند. سوال اصلي اين است كه دستوركار جنبش گولن در جمهوري آذربايجان چيست و اين جنبش و شبكه‌هاي رو به گسترش آن در جامعه جمهوري آذربايجان بر مبناي چه نظريه‌اي رشد و گسترش مي يابند. در پاسخ به اين سوال، فرضيه مطرح اين است كه با توجه به سياست انفعالي جنبش گولن، اين جنبش در ابعاد سياسي نمي‌تواند نقشي مستقيم و كوتاه مدت در تحولات سياسي و اجتماعي جمهوري آذربايجان داشته باشد، اما با سرمايه گذاري‌هاي بزرگي كه در نسل جوان صورت گرفته است، اين امر در آينده‌ي دور محتمل به نظر مي‌رسد.