نقش انواع گل شاه‌عباسي در قالي‌هاي حرم امام رضا (ع)

Depiction of the Variety of Shah Abbasi Floral Pattern in the Carpets of the Holy Shrine of Imam Reza (PBUH)

اهميت حرم مطهر رضوي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين اماكن مذهبي براي مسلمانان سبب شده است كه براي ساخت آن از تزيينات و هنرهاي اصيل ايراني استفاده شود. هنر در اين بنا به بهترين شكل خود به‌كار گرفته شده است. قالي هنري است كه علاوه بر زيبايي فضا به پوشش آن كمك مي‌كند. گل‌ شاه‌عباسي يكي از نقوش مشترك در كليه تزيينات و بخصوص قالي‌هاي حرم مطهر است. قالي‌هاي حرم مطهر نمونه خوبي براي معرفي قالي مشهد هستند. هدف از اين پژوهش شناخت گونه‌‌هايي از گل‌ شاه‌عباسي در قالي مشهد است. در پي اين هدف سعي شده به اين پرسش پاسخ داده شود كه گل‌هاي شاه‌عباسي در قالي‌هاي حرم مطهر رضوي در مشهد چه ويژگي‌هايي دارند. اين پژوهش به‌روش كتابخانه‌اي و ميداني جمع‌آوري شده و از لحاظ ماهيت به روش توصيفي ـ تحليلي به اين نتيجه كلي رسيده كه در قالي‌هاي حرم مطهر 90‌درصد بندهاي ختايي با گل‌هاي شاه‌عباسي پر شده است كه اين از ويژگي‌هاي نقش‌هاي شاه‌عباسي است. در اين قالي‌ها گل‌هاييي با تنوع و ظاهري متفاوت به كار رفته است كه در قالي ساير مناطق ديده نمي‌شود. در حقيقت مي‌توان اين گل‌ها را شاه‌عباسي مشهد ناميد.

The Razavi Holy Shrine is one of Iran’s most notable religious places. Due to the importance of this shrine to Muslims, the best Iranian decorations and traditional art forms have been employed in this shrine. Art has been employed in its most sublime form. A carpet is an art form which not only beautifies a place, but also lines its floor. The Shah Abbasi floral pattern is a common motif used in decorations in general and in the carpets of the Razavi Shrine in particular. These carpets are fine examples to introduce Mashhad carpets. Thus this study aims to identify various types of the Shah Abbasi floral pattern used in Mashhad carpets. Following this goal, we try to answer the question that what are the features of Shah Abbasi floral patterns in carpets of Razavi Holy Shrine in Mashhad? The required information was collected through library research and fieldwork. This is by nature a descriptive-analytical study. The obtained results showed that in the carpets of the Razavi Holy Shrine, 90 percent of the “Khatai” floral sprays were filled with Shah Abbasi floral patterns, which is a typical feature of the Shah Abbasi motifs. The diversity and different appearance of these floral patterns are exclusive to Mashad carpets and cannot be observed in the carpets woven elsewhere. In fact, these floral patterns can rightly be called “Mashhad Shah Abbasi patterns”.