توليد و عرضه معنويت در بازار مصرف سرمايه‌داري

Production and Supply of Spirituality in the Consumer Market of Capitalism

موضوع اين نوشتار شخصي‌شدنِ پديدۀ دين‌داري و كالاشدگي مقولۀ معنويت است كه يكي از مسئله‌هاي عصر فرانوگرايي و انسان مضطرب دنياي فناوري شده است. سال‌ها جست‌وجو در پي نياز فطري انسان  پيوند با فراماده  كه با گريزِ فراوان از دين‌مداري همراه بود، گزيري از پذيرش نسخه‌هاي بدلي اديان جانشين و صورتكي از عرفان‌هاي خودبنياد به بار نياورد. نظام سرمايه‌داري سايه‌اي فراخ بر سر بازار اقتصاد مغرب و مشرق گستراند و «مصرف» را سراسرِ هستي و چيستي انسانيت جلوه بخشيد. در نتيجه «مرجعيت معنوي» كه تا ديرگاهي برخاسته از نهادهاي سنتي بود از ميان رفت. «فرهنگ و دين» تن‌پوشي اقتصادي به تن كردند و با نشان‌هاي تجاريِ گونه‌گون در بازار تجارت ديني، چونان كالايي پُرخريدار به فروش رسيدند. روش اين پژوهش توصيفي_ تحليلي به همراه نقد رويكرد جديد غرب به دين و معنويت است؛ ساحتي كه انسانِ عصر جديد دست خويش را در گزينشِ آنچه او را به فراماده پيوند مي‌دهد آزاد ديده و معنويت‌هاي نوپديد نيز در بستر شعار «دين طبق سفارش شما»، فعاليتي پُرسود براي خود آفريدند. هدف اين مقاله نيز اثبات اين مسئله است كه غرب پس از دوره شكوفايي، دوره زوالي را تجربه كرده است كه با ناديده‌انگاري پيوند دين و معنويت و‌گرايش به معنويت خودساخته، ساحت قُدسي عالم را از زمين جدا كرد و اگرچه به فرامادي‌گرايي روي آورد، با اين حال مرتبۀ فراماديِ هستي را اين‌جهاني نگريست.

This paper is concerned with the personalization of the phenomenon of religiosity and the treatment of spirituality as a product, which has turned into a problem of the age of postmodernism and the anxious human beings in the world of technology. Years of search for the innate human need for a connection with a supernatural entity, accompanied with escape from religiosity, could not provide a way out of fake versions of religions and autonomous mysticisms. The capitalist system widely prevailed the economic market of East and West, making “consumption” appear as the very nature and being of human beings. Thus, “spiritual authority”, which was long originated from traditional institutions of religion, disappeared. “Culture” and “religion” put on economic clothing and were sold as bestselling products in the market of religious business with various commercial trademarks. This paper has a descriptiveanalytic method, criticizing the new Western approach to religion and spirituality—a realm in which the modern human being is able to choose from various ways to connect to the supernatural and newly emerged types of spirituality made a profitable business with the slogan of “custommade religion”. This paper seeks to demonstrate that after a long period of glory, the West has undergone a decline in which it separated the sacred realm of the world from the Earth by ignoring the connection between religion and spirituality, and turning towards selfmade spirituality, and although it turned towards supernaturalism, it still developed a secular conception of the supernatural realm of the being.