تحليل مقايسه‌اي رفتار ناتو و سازمان همكاري شانگهاي در آسياي مركزي از سال 2001 تا 2012

مجموعه تحولات جهان پس از حوادث 11 سپتامبر سال 2001، اهميت ژئو استراتژيك نويني به منطقه آسياي مركزي بخشيده است. حضور ناتو در افغانستان و تغيير استراتژي آمريكا از"امنيت انرژي" به استراتژي "مبارزه با تروريسم" در محيط پيراموني آسياي مركزي و اقدام به همكاري‌ در زمينه‌هاي مختلف سياسي، نظامي و عملياتي در اين منطقه در قالب نظريه جامع((امنيت تعاوني))  همزمان با شكل‌گيري سازمان همكاري شانگهاي و ائتلاف‌بندي جديد در قالب نظريه نومنطقه‌گرايي در برابر نفوذ ناتو در منطقه نشان از اهميت منطقه‌ آسياي مركزي در سياست‌هاي بازيگران مهم اين دو سازمان يعني آمريكا، روسيه و چين  در دهه اول قرن جاري داشته است.  اين مقاله در تلاش است تا با استفاده از روش توصيفي مقايسه‌اي به اين سوال پاسخ گويد كه چگونه مي‌توان سياست‌هاي امنيتي ناتو و سازمان همكاري شانگهاي در منطقه آسياي مركزي را مورد مطالعه و مقايسه قرار داد؟ يافته‌هاي اين مقاله حاكي از آن است كه در طي دهه مذكور اعضاي دو سازمان در زمينه‌هايي موضوعي مانند؛ ثبات افغانستان، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، تروريسم، داراي منافع مشترك بوده‌ كه در قالب سازوكارهاي مشاركت براي صلح ناتو و شوراي روسيه ناتو به آن سامان داده اند. اين سامان دهي موضوعي در قالب منطقه عمدتا سطح تاكتيكي داشته است. ولي به رغم وجود تهديدهاي مشترك،  اعضاي دو سازمان مذكور در زمينه موضوعاتي راهبردي چون استقرار بلند مدت آمريكا در منطقه، گسترش ناتو به شرق و امنيت مسيرهاي انرژي داراي تفاوت منافع مي‌باشند. در اين ميان عواملي همچون تأثير روابط ناتو با كشورهاي آسيا مركزي بر سياست‌هاي منطقه اي روسيه و چين ، اهداف متعارض بازيگران اصلي و نبود سند و سازوكار جامع  همكاري بين دو سازمان بر تشديد عمق اختلافات اين دو افزوده است.