برنامه آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه‌ريزي‌شده و تأثير آن بر سازه‌هاي تئوري در بيماران مبتلا به پرفشاري خون

Effect of curriculum based on theory of planned behavior, on components of theory in patients with hypertension

زمينه و هدف: پرفشاري خون يكي از شايع ترين بيماري هاي غيرواگير و از مهمترين مشكلات سلامتي در جهان به شمار مي رود كه در عين حال قابل پيشگيري و كنترل مي باشد. تئوري رفتار برنامه ريزي شده (Theory of Planned Behavior) يكي از تئوري هاي مهمي است كه فرآيند اصلي پذيرش رفتارهاي بهداشتي را توضيح مي دهد. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير آموزش مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده و تأثير آن بر سازه هاي تئوري در بيماران مبتلا به پرفشاري خون، اجرا گرديد. روش تحقيق: اين مطالعه كارآزمايي ميداني شاهددار تصادفي شده، بر روي 110نفر از بيماران مبتلا به پرفشاري خون شهرستان زيركوه انجام شد. بيماران به صورت تصادفي ساده در دو گروه مداخله و كنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوري داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود كه سؤالاتي در زمينه اطلاعات دموگرافيك و در پنج حيطه نگرش، هنجارهاي انتزاعي، كنترل رفتار درك شده، قصد رفتاري و رفتار داشت. روايي پرسشنامه به روش اعتبار محتوا تأييد شد و پايايي آن به وسيله ضريب آلفاي كرونباخ و آزمون مجدد تعيين گرديد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماري SPSS (ويرايش 16) و آزمون هاي آماري تي مستقل و آناليز واريانس تكرارشده، تجزيه و تحليل شدند. يافته ها: قبل از مداخله، دو گروه مورد و شاهد از نظر ميانگين نمره سازه هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده، همسان بودند. پس از مداخله، در گروه مورد، ميانگين نمره نگرش از 48/7±4/08 به 2/5±64/1 ميانگين نمره هنجار انتزاعي از 4/8±34/9 به 3/00±43/1، ميانگين نمره كنترل رفتار از 3/8±33/8 به 3/01±43، ميانگين نمره قصد رفتاري از 3/06±33/9 به 2±41/09 و ميانگين نمره رفتار از 6/6±65/6 به 4/8±82/45 افزايش يافت و اين اختلاف از نظر آماري معني دار بود؛ ولي در گروه شاهد اختلاف معني داري در اين زمينه مشاهده نشد. نتيجه گيري: تئوري رفتار برنامه ريزي شده مي تواند در پيشگيري از رفتارهاي منجر به بروز فشار خون بالا مؤثّر باشد.

Background and Aim: Hypertension is one of the most common and important noncommunicable diseases and health problems in the world today nevertheless, it is preventable and controllable. Theory of Planned Behavior is one of the major theories that explains the process of adopting healthy behaviors. The present study aimed atat determining the effect of the theory on components of theory in patients with hypertension. Materials and Methods:. This randomized controlled field trial study was done on 110 patients with hypertension in Zirkouh city who were divided into two equal groups. Validity and reliability of the questionnaire used were determined through face and content validity and through Cronbachrsquo s alpha and testretest, respectively. The obtained data was analyzed by means of SPSS software (V: 16) using statistical ttest and repeated analysis of variance. Results: Both groups were similar regarding mean score of the theory components before intervention, but after the intervention the average scores of the experimental group increased. The attitude increased from 48.7 to 64.1, subjective norm from 34.9 to 43.1, perceived behavioral control from 33.8 to 43, intention behavior from 33.9 to 41.09 and behavior from 65.6 to 82.45) and these differences were statistically significant (P<0.001). However, nosignificant difference was observed in the control group. Conclusion: Regarding the positive effect of education based on The Theory of Planned Behavior in controlling hypertension, planning of a curriculum based on this theory is recommended.