بازخواني گفتمان علمي دوره نوزايي تمدن اسلامي با تاكيد بر مقايسه روش شناسي علمي زكرياي رازي و ابونصرفارابي

Rereading Scientific Discourse Renaissance of Islamic civilization With an Emphasis on Scientific Methodologies of Razi and Farabi

بازخوانی گفتمان علمی و روش شناسی حاكم بر تمدن اسلامی در دوره های گذشته،به ویژه دوره نوزایی،در ارتباط با شناخت تمدن اسلامی دارای اهمیت راهبردی است.به طور كلی دوره نوزایی تمدن اسلامی به دلیل مواجهه با اندیشه یونانی و كتب ترجمه شده از سایر تمدن ها از لحاظ فكری و علمی دارای ساختاری مجموعه ای است.بر همین اساس در این پژوهش سعی گردیده با مقایسه روش شناسی زكریای رازی و ابونصرفارابی به عنوان دو نمونه بارز دوران نوزایی،مختصات گفتمان علمی دوره نوزایی تمدن اسلامی(قرون سوم و چهارم) مورد بازشناسی قرار گیرد.یافته های این پژوهش حاكی از آنست كه زكریای رازی دارای معرفت شناسی واقع گرا و روش شناسی تجربه گرایانه ی محض به سبك اثبات گرایان فعلی است و فارابی دارای معرفت شناسی آرمان گرایانه با تاكید بر عقلانیت استعلایی و دارای روش شناسی تركیبی و عقلانیت همراه با تجربه است.در نهایت بر اساس یافته های این پژوهش می توان این طور نتیجه گیری نمود كه روش شناسی متكثری بر گفتمان علمی دوره نوزایی تمدن اسلامی- ایرانی حاكم بوده است.

Rereading scientific discourse and methodology of Islamic civilization in the past period, especially during the renaissance, in connection with Islamic civilization recognition, has a strategic importance. In general, because of exposure to Greek thought and books translated from other civilizations, the Islamic renaissance intellectually has a collective structure. Accordingly, in this study, comparing methodologies of Razi and Farabi, the two exemplars of Islamic renaissance, we have tried to recognize the coordinates of scientific discourse renaissance of Islamic civilization (third and fourth centuries). The findings indicate that Razi has a realist epistemology and a positivist methodology similar to the twenty century positivism’s methodology. Farabi, on the other hand, has an idealistic epistemology and a combined methodology with an emphasis on transcendental rationality and rationality alongside experience. Finally, based on the findings of this study it can be concluded that a pluralistic methodology has been dominant on scientific discourse of Islamic-Iranian civilization.