آيا با تلسكوپ مي‌بينيم اما با ميكروسكوپ نمي‌بينيم

Do We See Through Telescope but not through Microscope

ون فراسن به عنوان یك تجربه‌گرا معتقد است "مشاهده" ادراكِ چیزی بدون استفاده از ابزار است. از سویی، به‌عنوان یك تجربه‌گرای برساختی (constructive empiricist)، این شرط را اضافه می‌كند كه اگر هویتی را مشاهده‌پذیر می‌نامیم به طور خودكار به این معنا نیست كه در حال حاضر شرایط برای مشاهده آن هویت مهیا باشد. در این راستا وی اقمار سیاره مشتری را هویاتی مشاهده‌پذیر و الكترون را هویتی مشاهده‌ناپذیر دانسته و معتقد است با میكروسكوپ، هویتی به نام "الكترون" را كه نظریه اتمی به ما معرفی كرده، نمی‌بینیم. منتقدین واقع‌گرای ون فراسن بدون توجه به شرط اخیر با تكیه بر دلائل متعدد و متنوعی، مثالهای فراوانی از جمله سیارات خارج از منظومه شمسی را ذكر می‌كنند تا ادعا كنند اگر این مثالها را نمونه‌هایی از هویات مشاهده‌پذیر بدانیم كه ون فراسن هم می‌داند، پس باید الكترون را نیز هویتی مشاهده‌پذیر دانست. در این مقاله، با تكیه بر معیار وجود یا عدم وجود مرجع قابل مشاهده توسط چشم نامسلح در شرایط مناسب، كه در باب تمامی مثالهایی كه از سوی منتقدین ارائه شده وجود دارد اما در باب الكترون وجود ندارد، نشان می‌دهیم همانطور كه ون فراسن معتقد است باید الكترون را هویتی مشاهده‌ناپذیر دانست.

Van Fraassen as an empiricist believes that ‘observation’ is perception of something without instruments. On the other hand, as a constructive empiricist, he adds a constraint based on which if something is observable does not automatically imply that its observing conditions are ready now. Considering moons of Jupiter as observable entities and electron as an unobservable entity, he believes that we do not see the ‘electrons’ atomic theory shows us by microscope. Realist critics of van Fraassen without considering mentioned restriction and based on different reasons give examples such as extra solar planets and claim if we count these entities as observable entities we have to count electron as an observable entity as well. However, in this paper, based on the criterion of ‘existence or non-existence of observable reference by naked eye in suitable conditions’, which meet for all of the criticʹs examples, but does not meet for electron, we will argue, as van Fraassen has claimed, for counting electron as an unobservable entity