روانشناسي اسطوره و داستان؛ رويكردي نوين در نقد ادبي

Psychology of Myth and Story; New Approach in Literary Criticism

هدف اين مقاله، معرّفي رويكردي تازه در مطالعات نقدي متن است كه در حوزۀ قصّه‌هاي پريان، روايت‌هاي عاميانه، بسياري از افسانه‌ها و داستان‌هاي اسطوره‌اي كارآمد است. رويكرد روانشناسي اسطوره، به‌كارگيري نظريّه‌هاي نوين روانشناسي در اين روايت‌ها براي تبيين خاستگاه‌هاي رواني پديدآورندگان است. رؤياها و قصّه‌ها نيز، چنان‌كه روانكاوان جديد اذعان مي‌كنند، مانند اسطوره با ناخودآگاه آدمي سر و كار دارند و محتواي ناخودآگاه را نمايان مي‌سازند. فرض بنيادي فرويد اين است كه بخش عمده رفتار، ريشه در فرايندهاي ناهشيار دارد. از اين‌ رو، وي داستان‌ها و اسطوره‌ها را ساحتي براي اتّحاد بخش‌هاي سه‌گانه روان تصوّر مي‌نمايد. اين انديشه پس از فرويد در آراء شاگردان او همچون «برونو بتلهايم»، «اتو رانك» و «كارل آبراهام» بسط و پرورش پيدا مي‌كند. «كارل گوستاو يونگ» و به‌تبع او، پيروانش نيز با توجّه به اهميّت ناخودآگاه جمعي، ماهيّت داستان‌هاي اسطوره‌اي را در قالب سفري مجسّم مي‌سازند كه در اغلب موارد، ابعادي روا‌نشناسانه و نمادين دارد و به قصد آشنايي قهرمان با روان ناخودآگاه او صورت مي‌گيرد. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه با توجّه به دستاوردهاي روانشناسي فرويد و شاگردانش، اصول روانشناسي تحليلي يونگ و هم‌انديشان او و نيز با توجّه به مركزيّت صُوَر مثالي و ضمير ناخودآگاه جمعي، بسياري از داستان‌هاي اساطيري، قصّه‌هاي پريان و روايت‌هاي عاميانه، ظرفيّت تأويل‌پذيري روانشناختي قابل توجّهي در راستاي كشف اسرار ناخودآگاه دارند.

The purpose of this article, is introducing a new approach in critical studies of the text that it is useful in the field of fairy tales, folk stories, many legends and mythic stories. Psychological approach to myth is using modern theories of psychology in these narratives for explaining the psychological origins of the authors. According to the new psychologists, dreams and stories are also related with the human subconscious like a myth and appear the contents of the unconscious. The basic assumption of Freuds is that much of human behaviors are rooted in unconscious processes. Therefore, he imagine stories and myths a space for the alliance of mental triple parts. After Freud this thought develops and expands in the thoughts of his students such as “Bruno Bettelheim’’, “Otto Rank’’ and “Karl Abraham’’. “Carl Gustav Jung’’ and and after him, his followers also epitomize the nature of the mythological stories in the form of a trip according to the importance of the collective unconscious that often it has psychological and symbolic dimensions and it will be done for acquaintance the hero with his unconscious. According to the achievements from psychology of Freud and his students, Jungs analytical psychology and his likemindeds and also according to centrality of exle images and the collective unconscious, the results of this research show that many mythological stories, fairy tales and folk narratives have the ability of psychological interpretation significantlyIn order to discover the secrets of the subconscious.