نقش محوري كلّيت سِعي بر مبناي اصالت وجود در تبيين دلالت‌هاي فرهنگي- اجتماعي روايات

در حیطة چیستی فرهنگ، تاكنون فراوان سخن گفته شده، اما كمتر از مبانی رفیع فلسفه و عرفان اسلامی در هستی‌شناسی این مقولة اجتماعی استفاده شده است. شاید یكی از علل آن اعتباری بودن حیات اجتماعی و فاصلة مبانی فرااعتباری فلسفه و عرفان اسلامی از چنین امور اعتباری است. اما به نظر می‌رسد ساحاتی از اجتماع، به‌ویژه ابعاد فرهنگی آن، ساحاتی كاملاً فرااعتباری هستند و در نتیجه، می‌توانند مدخل خوبی برای ورود عمیق مبانی فلسفه و عرفان اسلامی در حیطه مباحث علوم اجتماعی باشند. در این زمینه و برای تبیین ابعاد فرااعتباری فرهنگ، می‌توان بر مبنای اصالت وجود از «كلّیت سِعی» و وجودی سخن گفت و پس از تبیین فلسفی چنین كلیتی وجودی، نشان داد كه فرهنگ، مصداق بارزی از كلّیت سِعی است و به صورتی كاملاً حقیقی، منشأ اتحاد وجودی افراد اجتماع در ساحت‌های فرامادی جامعه می‌شود. از ثمرات مهم این نوع هستی‌شناسی فرهنگ، فهم عمیق‌تر دلالت‌های فرهنگی برخی روایات است كه دلالت‌های آنها كمتر در ادبیات علمی علوم اجتماعی وارد شده‌ است. این مقاله به دو نمونه از مهم‌ترین این دلالت‌های فرهنگی در تبیین رابطة امام و امّت و همچنین رابطة اهالی امّت با یكدیگر در قالب «اخوّت اسلامی» اشاره می‌گردد و نشان داده می‌شود كه در حقیقت، محور فرهنگ اصیل جامعة ایده‌آل اسلامی بر پایة همین درك فرااعتباری از نسبت امام و امّت و نسبت اهالی امّت با یكدیگر استوار است.

-