ارزيابي صفات رويشي، عملكرد بذر،كمّيت و كيفيت روغن برخي توده‌ها و ارقام گل‌گاوزبان اروپايي (Borago officinalis L.) در شرايط آب و هوايي اهواز

Evaluation of growth, seed yield and oil quantity and quality of some borage (Borago officinalis L.) populations and cultivars under Ahvaz weather condition

به‌منظور بررسی سازگاری گیاه دارویی گل‌گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) در شرایط آب و هوایی اهواز، آزمایشی در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با هشت تیمار، شامل شش توده (اهواز، مشهد، اندیمشك، قزوین، اصفهان و مازندران) و دو رقم اصلاح شده F1 و F2 آلمانی در سه تكرار انجام شد. صفات ارتفاع گیاه، تعداد انشعابات ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشك گیاه در مرحله گلدهی كامل و وزن هزاردانه، عملكرد بذر و عملكرد بیولوژیكی در انتهای مرحله رشد گیاه اندازه‌گیری شدند. روغن بذر به‌وسیله سوكسله استخراج و توسط دستگاه گازكروماتوگرافی (GC) آنالیز شد. نتایج نشان داد كه بین توده‌ها و ارقام اختلاف از نظر صفات مورفولوژیكی وجود داشت. بیشترین و كمترین مقدار صفات تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشك بوته، عملكرد بیولوژیك و میزان روغن به‌ترتیب در رقم F1 و توده اصفهان مشاهده شدند. اسیدهای چرب شناسایی شده در بذرها شامل پالمیتیك، استئاریك، اولئیك، لینولئیك، آلفا-لینولنیك، گاما-لینولنیك، آراشیدونیك و اروسیك اسید بودند. بیشترین (41/43%) و كمترین (21/17%) مقدار لینولئیك اسید به‌ترتیب از توده‌های اندیمشك و مشهد حاصل شد. توده مشهد دارای بیشترین مقدار اولئیك اسید (54/60%) بود و كمترین مقدار این اسید چرب (49/18%) در توده اندیمشك وجود داشت. بیشترین (25/15%) و كمترین (96/7%) مقدار گاما-لینولنیك اسید به‌ترتیب در رقم اصلاح شده F1 و توده مشهد حاصل شد. توده‌های مازندران و مشهد به‌ترتیب بیشترین و كمترین مقدار آلفا-لینولنیك اسید را داشتند. بیشترین مقدار اسیدهای چرب استئاریك اسید و پالمیتیك اسید به‌ترتیب در توده‌های مازندران و اصفهان، و كمترین مقدار اسیدهای چرب یادشده در توده مشهد مشاهده شد. با توجه به نتایج بدست‌آمده در این پژوهش، تحقیقات بیشتر در زمینه توسعه كشت رقم اصلاح شده F1 در شرایط آب و هوایی خوزستان توصیه می‌گردد.

In order to evaluate the compatibility of some borage (Borago officinalis L.) populations and cultivars to Ahvaz weather condition, an experiment was carried out based on a randomized complete block design with eight treatments and three replications. The treatments were six populations (Ahvaz, Mashad, Andimeshk, Ghazvin, Esfehan and Mazandaran) and two cultivars (F1 and F2). Plant height, number of branches, leaf number, leaf area, fresh and dry weight of plants were measured at the full flowering stage. The one-thousand seed weight, seed and biological yields were measured at the end of the growing period. The seed oil was extracted by Soxhelt system and analyzed by gas chromatoghraphy (GC). Results showed that there was a significant difference between populations and cultivars for all morphological traits (p≥0.01). The highest and lowest amounts of leaf number, leaf area, fresh and dry weight of plant, biological yield, and oil content were obtained in F1 and Esfehan population, respectively. Palmitic, stearic, oleic, linoleic, α-linolenic,γ-linolenic, arachidonic and erucicacids were detected in all populations and cultivars. The highest (43.41%) and lowest (17.21%) amounts of linoleic acid were observed in Andimeshk and Mashad, respectively. Mashad population had the maximum amount (60.54%) of oleic acid. The lowest amount of oleic acid (18.49%) was recorded in Andimeshk. The highest (15.25%) and lowest (7.96%) amounts of γ-linolenic acid were observed in F1 and Mashad, respectively. Mazandaran and Mashad populations had the maximum and minimum amounts of α-linolenic acid. The highest amount of palmitic and stearic acids was observed in Esfahan and Mazandaran populations, respectively. Mashad had the lowest amount of palmitic and stearic acids. According to the obtained results, further researches are recommended to increase the F1 cultivation inside Khuzestan province.