تأثير باكتري‌هاي تثبيت‌كننده نيتروژن و كود دامي بر عملكرد دانه و اسانس گياه دارويي سياهدانه (Nigella sativa L.)

Effects of nitrogen fixing bacteria and manure application on seed yield and essential oil content of black cumin (Nigella sativa L.)

به‌منظور بررسی تأثیر كودهای زیستی تأمین‌كننده نیتروژن و كود دامی بر عملكرد و اسانس گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی‌ شركت كشاورزی ران در منطقه فیروزكوه در سال زراعی 1391 اجرا شد. فاكتورهای آزمایش شامل كود دامی در چهار سطح (عدم مصرف، 5/2، 5 و 5/7 تن در هكتار) و باكتری‌های تثبیت‌كننده نیتروژن در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با ازتوباكتر، تلقیح با آزوسپیریلوم و تلقیح توأم با ازتوباكتر و آزوسپیریلوم) بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد كه بیشترین ارتفاع بوته (8/47 سانتی‌متر)، درصد اسانس در دانه (14/0%) و عملكرد اسانس (31/768 گرم در هكتار) در كاربرد 5/7 تن كود دامی در هكتار بدست آمد، در حالی‌كه بیشترین عملكرد زیستی (16/1829 كیلوگرم در هكتار) و عملكرد دانه (22/556 كیلوگرم در هكتار) از تیمار پنج تن كود دامی در هكتار حاصل شد. كمترین میزان صفات مورد بررسی از تیمار شاهد یا عدم مصرف كود دامی بدست آمد. بیشتر صفات تحت تأثیر مثبت و معنی‌دار تلقیح بذر با باكتری‌های ازتوباكتر و آزوسپیریلوم قرار گرفتند. بیشترین ارتفاع (61/49 سانتی‌متر)، عملكرد دانه (41/553 كیلوگرم در هكتار)، شاخص برداشت (71/37%)، عملكرد زیستی (21/1697 كیلوگرم در هكتار) و عملكرد اسانس (09/664 گرم در هكتار) از تلقیح توأم بذر با ازتوباكتر و آزوسپیریلوم بدست آمد. كمترین مقادیر نیز از تیمار شاهد یا عدم تلقیح بذر با باكتری‌های تثبیت‌كننده نیتروژن بدست آمد.

In order to assess the effects of nitrogen fixing bacteria and manure application on yield and essential oil of black cumin (Nigella sativa L.), an experiment was carried out at the RAN Research Station in Firouzkouh in 2012. The study was conducted in a 4×4 factorial experiment, arranged in a randomized complete blocks design with three replications. The treatments consisted of 4 levels of manure (0, 2.5, 5 and 7.5 ton ha-1) and 4 levels of fixing bacteria (Control, Azotobacter, Azospirillum and Azotobacter + Azospirillum). The present results showed that the highest height (48.7 cm), essential oil percentage (0.14 %) and essential oil yield (768.31 g ha-1) were obtained after using 7.5 ton manure ha-1. While, the highest biological yield (1829.16 kg ha-1) and seed yield (556.22 kg ha-1) were obtained by 5 ton manure ha-1. Results of this investigation showed that the maximum plant height (49.61 cm), seed yield (553.41 kg ha-1), harvest index (37.71 %), biological yield (1697.21 kg ha-1) and essential oil yield (664.09 g ha-1) were obtained when Aotobacter+Azospirillum was inoculated with black cumin seeds simultaneously. Combined application of nitrogen fixing bacteria and manure could be helpful in developing of production and yield in Nigella sativa L.