رقابت هاي تجاري بريتانيا و روسيه در خراسان و سيستان در دوره قاجار

خراسان و سيستان به دليل موقعيت سوق الجيشي و نزديكي به مرزهاي هند، براي روسيه و بريتانيا در قرن نوزدهم داراي اهميت بسيار بود. اين دو قدرت براي حفظ منافع و مصالح خود در شرق ايران بعد از يك دوره اقدامات نظامي و تصرف برخي از شهرها، براي پيشبرد اهداف خود به فعاليت هاي تجاري روي آوردند. در اين پژوهش تلاش مي شود با روش توصيفي و تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه اي و روزنامه ها و اسناد آرشيوي به اين پرسش پاسخ داده شود كه رقابت هاي تجاري بريتانيا و روسيه در خراسان و سيستان چه نتايجي را براي منطقه در برداشته است؟ با بررسي و واكاوي فعاليت­ هاي تجاري بريتانيا و روسيه در خراسان و سيستان اين نتيجه حاصل شد كه اين دو دولت با تاسيس شعبه هاي بانك در مشهد، بيرجند، سيستان، احداث راه آهن و جاده سازي توانستند ضمن تامين امنيت و ثبات سياسي، نقل و انتقالات كالاها و مبادلات مالي را نيز بر عهده بگيرند كه اين امر به رونق امور اقتصادي در خراسان و سيستان انجاميد. اما رقابت و فعاليت هاي تجاري اين قدرت ها از يك سو سبب افزايش تعداد نيروهاي بيگانه در منطقه شد و از سوي ديگر منجر به افزايش ورود كالاهاي فرنگي گرديد كه با گذشت زمان به انهدام صنايع محلي اين مناطق، ورشكستگي تجار داخلي، بيكاري اصناف و پايين آمدن سطح زندگي كارگران و مردم محلي انجاميد.