تأثير اسانس چويل (Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss.) و گندناي كوهي (Ballota aucheri Boiss.) بر شاخص‏هاي تغذيه‏ شپشه قرمز آرد Tribolium castaneum (Col.; Tenebrionidae)

Efficiency of Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. and Ballota aucheri Boiss. essential oils on nutritional indices of Tribolium castaneum (Col.: Tenebrionidae)

اسانس‏های گیاهی به‌عنوان جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی محسوب می‏شوند. در این تحقیق اثر اسانس‏های Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. (Apiaceae) و Ballota aucheri Boiss. (Lamiaceae) بر شاخص‏های تغذیه‏ای حشرات كامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum (Col.: Tenebrionidae))،كهیكی از آفات مهم محصولات انباری به‌شمار می‌رود، بررسی شد. شاخص‏های نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ مصرف نسبی (RCR)، كارآیی تبدیل غذای خورده شده (FDI) و شاخص‏ بازدارندگی تغذیه برای ارزیابی اثر ضدتغذیه‏ای اسانس تعیین شدند. پس از استخراج اسانس از دو گیاه،‌ غلظت‏های 0، 4/0،‌ 6/0،‌ 1، 2 و 3 میكرولیتر به دیسك‏های آردی اضافه شد و بعد تعداد 10 حشره كامل شپشه‏ی آرد روی هر تیمار قرار داده شد. پس از گذشت سه روز از شروع آزمایش، میزان غذای خورده شده و تغییر وزن حشره اندازه‏گیری گردید. این تحقیق با استفاده از اسانس دو گیاه F. angulata و B. aucheri در غلظت‌های 4/0، 6/0، 1، 2 و 3 میكرولیتر بر دیسك در دو آزمایش در قالب طرح كاملاً تصادفی در پنج تكرار انجام شد. نتایج نشان داد كه اسانس F. angulate دارای اثر بهتری نسبت به گیاه B. aucheri است و RGR و RCR را به‌طور معنی‏داری كاهش می‏دهد. همچنین اسانس F. angulate كارآیی تبدیل غذای خورده شده را در مقایسه با اسانس B. aucheri به‌طور معنی‏داری كاهش می‏دهد. البته اسانس F. angulata در غلظت‏های بسیار پایین در مقایسه با B. aucheri اثر بازدارندگی تغذیه‏ای خوبی را نشان داد.

Essential oils are considered as suitable components, which can be used as alternatives for chemical pesticides. In this research, the effects of essential oils of two medicinal plants, Ballota aucheri Boiss. and Ferulago angulate (Schlecht.) Boiss., were studied on nutritional indices of adult insects of Tribolium castaneum, which is one of the most important stored product pests. In this study, Relative Growth Rate (RGR), Relative Consumption Rate (RCR), Efficacy of Conversion of Ingested Food (ECI), and Feeding Deterrence Index (FDI) were evaluated. Different concentrations of each essential oil, including 0, 0.4, 0.6, 1, 2 and 3µl/disk, were examined. In each treatment, 10 adult insects were tested. Insects’ ingested food and weight gained were measured after three days. The experiment was conducted using a completely randomized design with five replications. Results showed that F. angulata was highly effective compared to B. aucheri and significantly decreased the RGR and RCR. The essential oil of F. angulata was more effective than that of B. aucheri on FDI.