مهارت‌هاي ارتباطي نوبت‌گيري و قطع كلام در برنامه‌هاي مجري‌محور سيماي جمهوري اسلامي ايران

مهم‌ترين نقش زبان، برقراري ارتباط در روابط اجتماعي و ميان‌فردي است. اين امر در راستاي قواعد كاربردشناختي زبان قرار دارد. توانايي  كاربرد اين قواعد و اصول «توانش ارتباطي» ناميده مي‌شود و نقش مهمي در كيفيت ارتباطات اجتماعي انسان‌ها از لحاظ تأثير كنش‌ها و واكنش‌هاي آنها در اذهان و كنش‌هاي كلامي و غيركلامي مخاطبان ايفا مي‌كند. مهارت‌هاي ارتباطي داراي انواع كلامي و غيركلامي و مؤلفه‌هاي بسياري همچون:گيرنده، فرستنده، پيام، رسانه، كانال، سروصدا يا اختلال، بازخورد و بافت است و هريك از آنها، مشمول جنبه‌هاي گوناگوني است. اصل نوبت‌گيري و قطع گفتار يكي از جنبه‌هاي مهم مهارت‌هاي ارتباطي است كه به رعايت بسياري از ظرايف ارتباطي وابسته است. از آنجا كه نحوۀ به‌كارگيري مهارت‌هاي ارتباطي، به‌ويژه اصول نوبت‌گيري و قطع گفتار، با اصل ادب و نزاكت اجتماعي رابطۀ مستقيم دارد، رعايت صحيح اين اصول موجب ارتباط مؤثرتر و موفق‌تر مجريان با مخاطبان و درنهايت، اثربخشي مطلوب‌تر پيام خواهد شد. اين مقاله، با تأكيد بر بخش‌هايي از گفتگو كه كلام منتقل يا گسسته مي‌شود، صدوبيست دقيقه از گفتگوهاي برنامه‌هاي تلويزيوني شبكه‌هاي1، 2، 3 و 4، شامل پانزده دقيقۀ آغازين از هشت برنامه (از هر شبكه دو برنامه)، را به‌روش توصيفي تحليلي بررسي كرده و مهارت‌هاي ارتباطي مجريان سيما را با تأكيد بر عناصر كلامي در اصل نوبت‌گيري و قطع كلام مورد توجه قرار داده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد عوامل بسياري در امر نوبت‌گيري مجريان در گفتگوهاي تلويزيوني مؤثر است كه عبارت‌اند از: نبود هماهنگي در رعايت عناصر كلامي و غيركلامي، تعارفات، كلمات جداكننده، پرسش‌هاي سرنخ‌گير روشن‌كننده، ارائۀ اطلاعات، موضوع بحث، بازگرداني كلام، درخواست آمرانه و ترديد در سخن.