مواجهه سياست‌‌‌گذاري فرهنگي با «صنعت فرهنگ» و گذار از آن

Encounter between Cultural Policymaking and “Culture Industry” and Transition from It

از منظر نظريه انتقادي و به‌طور خاص تئودور آدورنو، «صنعت فرهنگ» مكانيسم حركتي شورآفرين از هسته سخت و زمخت قدرت به لايه‌هاي نرم و تراوايي آن است. با وام‌گيري از نظريه قدرت ميشل فوكو، مكانيسم تغيير و چرخش قدرت به‌سمت و سوي هژموني است. وضع اين مفهوم توسط آدورنو و برداشت او از آن، هم‌راستا با ظهور گفتمان سياست فرهنگي پس از جنگ است كه كوشش دارد تا با دخالت بيشينه در بازار، از قلمرو فرهنگ و هنرها در برابر آثار مضر و ناخوشايند تجاري‌سازي محافظت نمايد. در اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي، مبتني بر تحليل سند سياستي واحد پژوهش و توسعه سياست فرهنگي شوراي اروپا (1999)، مسئله مواجهه سياست‌گذاري فرهنگي با پروبلماتيك انتقادي صنعت فرهنگ مورد كند و كاو قرار مي‌گيرد. طرح اين مسئله از طريق گذار مفهومي از «صنعت فرهنگ» به‌سوي «صنايع فرهنگي» و اخيراً «صنايع خلاق» در بستر سياست‌هاي فرهنگي دوگانه صورت مي‌گيرد: «دموكراتيزه‌كردن فرهنگ» و «دموكراسي فرهنگي».

According to critical theory, particularly that of Theodor Adorno, “culture industry” is the mechanism of an exciting move from the harsh hardcore of power to its soft layers (permeability). Relying on Michel Foucault’s theory of power, mechanism of power shift and turn is towards hegemony. The coining of this concept by Adorno and his understanding of this concept is in line with the emergence of the discourse of cultural policy in the postwar era which tries to protect the realm of culture and arts from the harmful and undesirable impacts of commercialization by more involvement of the market. Descriptiveanalytical method has been used based on an analysis of Policy Document of the Department of Cultural Policy Research and Development of European Council (1999). Attempts have been made in this article to study the encounter between cultural policymaking and critical problematic of culture industry. This issue is put forth through conceptual transition from culture industry to cultural industries and more recently creative industries in the context of dual cultural policies: democratization of culture and cultural democracy.