ارزيابي شواهد ژئومورفولوژيك براي گودال برخوردي احتمالي زيروكي در سيستان و بلوچستان، جنوب‌شرق ايران

Evaluation of Geomorphological Evidences for Possible Impact Crater of Zirouki in Sistan and Baluchestan, SE Iran

با وجود مطالعات گسترده ي انجام شده درباره ي پديده هاي ژئومورفولوژي ايران، تا كنون بررسي گودال هاي برخوردي مورد توجه قرار نگرفته است. در اين مقاله بر اساس روش هاي سنجش از دور و برداشت هاي ميداني، يك ساختار گودالي شكل در دشت سمسور در جنوب شرقي ايران مورد ارزيابي قرار گرفت كه پيش از اين توسط منصوري دانشور و باقرزاده در سال هاي 2011 و 2013 به عنوان يك گودال احتمالي حاصل از برخورد شهاب سنگي معرفي شده است. گودال زيروكي توسط باراتوكس و همكاران در سال 2012 به عنوان يك سايت داراي پتانسيل برخورد معرفي شده و در آگوست 2013 به عنوان تنها گودال برخوردي شهاب سنگي امكان پذير و قابل تأييد در ايران در پايگاه تخصصي ساختارهاي برخوردي جهان (دانشنامه مخاطرات طبيعي دانشگاه نووسي بيرسك، روسيه) ثبت گرديد. اگر اين گودال به عنوان گودال برخوردي تأييد شود آنگاه اولين نمونه­ي در ايران و سومين نمونه آن درخاورميانه پس از وبار در عربستان و جبل وقف الصوان در اردن خواهد بود. ارزيابي گودال زيروكي با استفاده از تفسيرهاي سنجش از دور ژئومورفولوژيكي و در سطوح مختلف مطالعات توپوگرافي، ژئوفيزيك، زمين شناسي، و پتروگرافي به انجام رسيده است. مهم ترين نتايج حاصل شده از اين تحقيق نشان دهنده ي ساختار واضح گودالي شكل با لبه هاي برآمده و توپوگرافي برجسته مركزي مي باشد. همچنين اطلاعات ژئوفيزيك به خوبي نشان دهنده ي يك بي هنجاري ثقلي منفي و دايره اي شكل منطبق بر گودال است كه آن را از پديده هاي آذريني و ديگر شكل هاي فرسايشي متمايز مي سازد.

Despite the extensive studies on geomorphological phenomena in Iran, since investigation of meteorite impact craters h not been considered. Based on both remote sensing technique and field work we have recognized the circular structure of Zirouki crater in the Samsour desert, southeast of Iran, which is claimed by MansouriDaneshvar and Bagherzadeh as possible impact crater on 2011 and 2013. The Zirouki crater is defined as one of potential impact sites by Baratoux et al, (2012) and registered as first possible impact carter of Iran in Expert Database on Earth Impact Structures (Web Encyclopedia on Natural Hazards, Novosibirsk, Russia). When the crater confirmed as an impact structure then would be the third impact structure candidate in the Middle East after the Wabar craters in Saudia Arabia and Jebel Waqf as Suwwan in Jordan. Investigation of the possible impact structure of Zirouki crater was done using the geomorphological interpretations in different levels of topographical, geophysical, geological and petrographical studies. The main results of the present study revealed that quite obvious crater shape morphology with mounded rims and a central uplift projection; as well geophysical pattern provided very strong evidence for possible impact structure, indicating the presence of circular negative gravity anomaly at the whole of the craterwhich distinct it from igneous patterns and other erosive forms.