بررسي مسئله مرگ و عالم پس از آن در آراي كلامي شيخ صدوق و شيخ مفيد (با تأكيد بر الإعتقادات و تصحيح اعتقادات الإماميه)

پس از آغاز عصر غيبت امام عصرعليه السلام و پايان دوران حضور امامان عليهم السلام، ميراث حديثي ايشان در كنار قرآن كريم كشتي نجات شيعيان در تلاطم امواج عقايد و آرايي است كه در قرن‌هاي سوم و چهارم هجري قمري به اوج خود رسيد. در اين دوران، علما و محدّثان شيعه نقش به سزايي در حفظ و صيانت معارف اهل بيت ليهم السلام و خنثي ساختن تهمت‌ها و شبهات وارد بر شيعيان ايفا كردند. در اين ميان، تلاش شيخ صدوق در تبيين ديدگاه اعتقادي و كلامي شيعيان در نگارش الاعتقادات با استناد به آيات و رواياتستودني است كه اين كتاب توسط شيخ مفيد مورد بازنگري قرار گرفت. وي در تصحيح اعتقادات الاماميه با افزودن استدلال‌ و استنباط‌هاي عقلي به استدلال‌هاي صرفاً نقلي شيخ صدوق، بر غناي اين كتاب افزود. وي در چهارده باب از اين كتاب كه دربارۀ مرگ و عالم پس از آن است، در مواردي مانند مسئله تقسيم‌بندي اهل بهشت با شيخ صدوق اختلاف نظر دارد و در بسياري از مسايل نيز با شيخ صدوق هم رأي است؛ اما در مسايلي همچون سؤال قبر، مطالب شيخ صدوق را بسط مي‌دهد. هر دو عالم جليل القدر به صراحت از برزخ سخن نگفته‌اند و بابي به اين موضوع اختصاص نيافته است.