تاملي بر ارزش عقل از نگاه سلفيان و اخباريان

A Reflection upon the Status of Reason from Salafis and Akhbaris’ Viewpoints

نظر به تقارب انديشه دو گروه سلفيان و اخباريان، از يك سو، و تمايز مبنايي آنان، از سوي ديگر، مقايسه آراي آن‌ها مورد پرسش قرار گرفت كه سوال محوري جستار كنوني است. لذا، تلاش بر آن است تا جايگاه خرد در فهم مسايل ديني از نگاه آنان مورد نقد و بررسي قرار گيرد. در اين بررسي معلوم شد كه سلفيان تنها بر ظواهر احاديث نبوي و سيره عالمان سلف تكيه دارند و اخباريان ظواهر روايات معصومان (ع) را اصل مي‌دانند. به‌علاوه، هر دو گروه تعقل و اجتهاد را در فهم مسايل ديني قبول ندارند. در نقد آراي آنان مي‌توان گفت: اوّلاً علي‌رغم توصيه‌هاي فراوان نصوص ديني به تعقل و اهميت آن، عقلانيت نزد آنان ناديده انگاشته شده است؛ ثانياً با توجه به آيات محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و... و موضوع سنديت و دلالت احاديث و نياز به پاسخگويي به مسايل مستحدثه، ضرورت توجه به اجتهاد امري بديهي است.

The present paper studies the status of reason in the religious issues from the viewpoints of the Salafis and Akhbaris sects. The study indicates that the Salafis rely only on the appearances of the traditions (hadiths) of the Prophet and the life style (seerah) of predecessor scholars, and similarly the Akhbaris consider the appearances of the narrations of Imams the only authentic resources for religious reference. They deny the validity of reasoning and Ijtihad in their opinion.It can be said in criticism of their opinions: despite the plenty of advices from the exact religious texts on reasoning and its significance, rationality is completely ignored by them.