بررسي تنوع گونه‌اي درختان و فلور در ارتفاعات مختلف و شيب‌هاي شرقي و غربي دره شيرين‌رود، استان مازندران، ايران

A study of tree species diversity and flora in different altitudes and slopes of the Shirinrood river valley, Mazandaran, Iran

بررسي تنوع گونه اي درختان، يكي از مطالعات مهم اكولوژي به شمار مي رود. رودخانه شيرين رود به عنوان يكي از شاخه هاي اصلي رود تجن در جنگل هاي كوهستاني هيركاني در استان مازندران جريان دارد. امتداد اصلي اين رودخانه، شماليجنوبي است و دره هاي عميق آن باعث ايجاد پوششي غني در دو سمت شرقي و غربي شده است. با اين فرض كه خُرد اقليم ايجاد شده توسط رود بر تنوع درختي موجود تأثيرگذار است در سال 1390، در قطعه اي به طول 15 كيلومتر در دو سوي رودخانه، پلات هاي 40 در 40 متر مربعي استقرار يافت و درصد پوشش و فراواني درختان موجود در اين عرصه گزارش شد. تيپ غالب درختي اين ناحيه راشممرزافرا است. محاسبه شاخص هاي مختلف ناهمگني، نشانگر يكسان بودن تنوع درختان در شيب هاي دو سوي دره است. محاسبه شاخص هاي تنوع در سه طبقه ارتفاعي: 700-900، 900-1300 و 1300-1700 متري از سطح دريا نشان داد كه طبقه متوسط داراي بيشترين تنوع است. شاخص هاي يكنواختي كامارگو و سيمپسون و اصلاح شده ني يكنواختي بيشتري را براي دامنه هاي رو به شرق نشان مي دهند. از نظر ارتفاعي نيز بيشترين يكنواختي در ارتفاعات پايين ديده مي شود. اقليم ويژه منطقه، دريافت رطوبت و حرارت يكسان با توجه به پُر ژرفا و كم وسعت بودن دره رودخانه باعث ايجاد شرايط جوي يكسان و در نتيجه تنوع برابر در دامنه هاي رو به شرق و غرب دره شيرين رود شده است. افزون بر اين، دور بودن از تخريب هاي انساني در دو طبقه ارتفاعي بالاتر، توجيه مناسبي براي تنوع بيشتر اين مناطق در مقايسه با ارتفاعات پايين تر است. يكنواختي كمتر در ارتفاعات بالا و شيب هاي غربي دره به علت حضور فراوان و چيرگي بالاي گونه راش است. علاوه بر بررسي تنوع درختان، تركيب فلوريستيك جنگل نيز مطالعه شد. تعداد 111 گونه گياهي چوبي و علفي شناسايي و پراكنش جغرافيايي و شكل زيستي آنها تعيين شد. همي كريپتوفيت ها (46 درصد)، فانروفيت ها (26 درصد) و ژئوفيت ها (21 درصد) فراوان ترين شكل هاي زيستي منطقه بودند. پراكنش جغرافيايي اروپاسيبري مهم ترين فيتوكوريون سازنده ساختار كورولوژيك دره هاي رودخانه شيرين رود است.

Study of tree diversity in forests is ecologically a fundamental issue. Shirinrood river flows as a main upstream toward Tadjan river in mountainous hyrcanian forests, Iran. The river itself, the rich, almost continuous vegetation cover in its valley, between lateral embankments. This study was carried out on forest vegetation distributed in 700 to 1700 m along the east and west river banks of Shirinrood, extended southnorth, central Elborz, to identify diversity of the trees in relation to physiographic factors and to distinguish understory floristic composition. Certain 40×40 m2 plots were established and vegetation parameters and physiographic factors were recorded inside. The data were subjected to analyses by biodiversity software’s. Dominant vegetation type was FagusCarpinusAcer. The highest species diversity and lowest evenness were obtained in the midelevation part of the river (13001700 m). Statistically equal diversity was found in east and west slopes. Similar moisture and temperature as a result of narrow deep valleys makes two aspects of the river similar in climatic condition and so in biodiversity. Furthermore, we suggest that lower diversity in low elevations is the consequence of the comparatively higher anthropogenic disturbances. Evenness in west slopes and middle elevations was low because of high dominance by Fagus orientalis. The results also revealed 111 plant species belonging to different life forms and chorotypes. Hemicryptophytes (46%), phanerophytes (26%) and geophytes (21%) were dominant life forms and EuroSiberian elements were dominant chorotypes in this area. Such studies may provide a critical venue for conservation of both species and natural ecosystems.