كانت و مسالۀ معني‌داري يا بي‌معنايي متافيزيك

Kant and the problem of Meaningfulness or Meaningless of Metaphysics

اينكه آيا از نظر كانت متافيزيك، معنادار است يا نه، مسأله اصلي اين نوشتار است. در اينجا برآنيم تا در راستاي اين مسأله كلي، نظر كانت را در ذيل دو سوال زير مورد بررسي قرار دهيم: 1اساساً معناداري و‌ بي‌معنايي متافيزيك آنگونه كه در فلسفه معاصر محوريت دارد، براي كانت نيز موضوعيت داشت؟ آيا معني­داري و بي­معنايي متافيزيك مسأله اصلي و بنيادي كانت است يا تنها زمينه­ها و دلالت‌‌هايي كلي در ميان است؟ 2در صورت وجود زمينه‌‌ها و استلزامات و دلالت‌‌هاي كلي در باب معناداري و‌ بي‌معنايي متافيزيك در فلسفه كانت، ديدگاه‌‌هاي وي به چه جهات و چه سطوحي از معناداري و‌ بي‌معنايي در باب متافيزيك مربوط مي­شود؟  پاسخ سوال نخست آن است كه به نظر مي­رسد كه اولاً رويكرد و نقد كانت از متافيزيك را مي­توان معرفت شناختي و البته از نوع استعلايي آن دانست و نه از منظر زبان (يعني براساس متافيزيكِ زبان، فلسفه زباني، فلسفه زبان متعارف يا زبان شناسي)، ثانياً از حيث مسأله محوري، معني‌داري يا‌ بي‌معنايي متافيزيك، نه مسأله اصلي كانت است و نه آنكه فلسفه وي به نحو واضح و متمايز و مستقلي، متضمن چنين مسأله­اي است. ثالثا مي­توان پذيرفت كه فلسفه كانت از زمينه‌‌ها، دلالت‌‌ها و استلزام‌‌هايي در باب مسألۀ معني‌داري و‌ بي‌معنايي متافيزيك برخوردار است. اما سوال دوم، دو سطح از معناداري يا‌ بي‌معنايي را مي­توان در فلسفه كانت به دست آورد: الفسطح زباني: از دو جهتِ اجزا (يعني از جهت واژگان و جملات متافيزيكي) و كل (به عنوان نظام وعلم متافيزيكي ) و ب سطح غير زباني. در سطح زباني، اولاً واژگان و جملات متافيزيكي‌ بي‌معني نيستند؛ ثانياً اين ادعا كه: متافيزيك يك علم است،‌ بي‌معناست. در سطح غير زباني، مجموعه متافيزيك به دليل عدم وصول به غايات و...،‌ بي‌معنا دانسته مي­شود.

One of the most important questions on Kant’s philosophy is the meaningfulness or meaningless of metaphysics. This article tries to answer two questions on Kant’s philosophy: 1      Is the metaphysics, in the philosophy of Kant, meaningful or meaningless? 2 Is the meaningfulness or meaningless of metaphysics, for Kant, so important for contemporary philosophy? In this paper, firstly, I argue that we can call Kant’s approach to Metaphysics not as a linguistic one (including; language metaphysics, philosophy of language, philosophy of ordinary language or linguistics) but it is a transcendental epistemology. Secondly, in terms of problembased, the meaningfulness or meaninglessness of metaphysics not only is not the basic problem of Kant, but his philosophy in a clear, distinct and independent manner, involves not such an issue. Thirdly, on the problem of the meaningfulness and meaninglessness of metaphysics, it could be accepted that Kant's philosophy seems to have the backgrounds, indications, and implications For the second question, it could be distinguished two levels of meaningfulness or meaningless in Kant's philosophy: linguistic and nonlinguistic levels. The linguistic level are considered from two directions, i.e., the parts or components (words and metaphysical propositions) and the whole (as the science of metaphysics). In the linguistic level, in one hand, I argue that the metaphysical words or propositions are not meaningless, but on the other hand, the proposition that “Metaphysics is a science” is a meaningless proposition. In the nonlinguistic level, metaphysics due to not reaching to the ends and goals seems meaninglessness as well.