آسيب‌شناسي و آسيب‌زدايي «مراء» از منظر قرآن و روايات

Pathology and Harms of Debate from the Quranic and Narrative Perspectives

از شيوه‌هاي تبيين معارف ديني در مكتب اهل بيت، در مواجه با انديشه‌هاي مخالفان اسلام، مناظره و احتجاج‌هايي بوده است كه ائمّه معصومين يا تربيت‌ يافتگان آنها در طول تاريخ انجام دادند. «مناظره» صرفاً براي ساكت نمودن طرف مقابل صورت نمي‌گيرد و نيز براي الزام ديگر مسلمانان به تمكين و قبول استدلال ديني و فرهنگي بين مذاهب اسلامي نمي‌باشد، بلكه مناظره زيربناي وحدت اسلامي و مقدّمه‌اي براي رسيدن به اصول مشترك و حقيقت است. اين پژوهش كه به شيوه توصيفي‌ـ تحليلي به رشته تحرير درآمده، با نگاه مدبّرانه به دنبال پاسخ به اين پرسش اصلي است كه عوامل بروز آسيب «مراء»، پيامدها و عوامل رهايي از آن كدام است؟ بر اساس پژوهش به عمل آمده، از مهم‌ترين عوامل بروز آسيب آن، خودخواهي تعصّبات قومي، غرور، جهالت و... مي‌باشد و مهم‌ترين پيامدهاي آن نيز نفاق و دورويي، دوري از شفاعت از شفعيان و... است. اين اصول كاربردي، مي‌تواند الگويي براي تدوين سند چگونگي يك مناظره صحيح و دور شدن آن از آسيب مِراء باشد.

Throughout the history, one of the widely used methods by Imams or their students for the religious teachings when they were faced by Islam’s opponents was debate. Debate is not merely used to silent the other side, nor is it used to force Muslims to religious and cultural arguments between different sects of Islam. However, debate is the foundation of Islamic unity and a method to achieve common grounds and truth. The study was based on a descriptiveanalytical method and was written in a tactful manner to answer the following general question that “what are the factors which cause the harms of debate, their consequences, and factors for avoiding such harms?” The results indicated that the most important factors for such problems are selfishness, ethnic prejudice, arrogance, ignorance, and so on. Also, their most important consequences are hypocrisy, deprivation from Imam’s help, and so forth.  These practical principles can be used as a framework and guideline in order to prepare a proper debate avoiding its possible harm.