سير تطور آراي فقيهان اماميه پيرامون شئون اراده

The Evolution Course of the Twelver Jurisprudents’ Opinions on Different Aspects of Will

مطالعه وتأمل در سيرتاريخي و روند تحولات نظريات فقيهي بنيادين پيرامون ماهيّت اراده وشئون مختلف آن ازجمله شيوه هاي كاربردي در انجام استنباط جامع و پويا ازمتون ومنابع فقهي به شمار مي آيد، شيوه اي كه تاكنون كم تر بدان توجه گرديده يا بهتر است گفته شود پژوهش بنياديني در اين زمينه سامان نيافته است ،از آنجا كه مطالعه وتحقيق درتاريخ فقهي اراده براي صاحب نظران و اهل تأمل و تعمق درحوزه مباحث فقه وحقوق امري پوشيده و دور از نظر نيست. و انجام تجزيه و تحليل هاي فقهي و حقوقي مقوله اراده منوط به تأمل در اين عرصه است،از نگاه اين مقاله اراده نسبت به افعال حقوقي و رفتارهاي اخلاقي به عنوان ويژگي منحصر به فرد فعل منشأ مسئوليّت آدمي و فصل مميّز و محصّل انسانيّت انسان درمرحله فعل و عمل ،بلكه مهم ترين نشانه سنجش صحت و بطلان افعال حقوقي ،به رغم اهميت و جايگاه اراده و مفاهيم مرادف آن چون قصد و رضا حقيقت اين عنصرحياتي پيوسته محل بحث و نزاع انديشمندان عرصه فقه وحقوق بوده و هست،امري كه معنا بخش همه تعهدات ،التزامات والزامات ناشي ازشخصيت هاي حقيقي وحقوقي است.اگر به دامنه هاي اختلاف آراي صاحب نظران پيرامون اراده توجه عميق تري داشته باشيم،اغلب اختلافات و تفاوت نظرات برخاسته از تفاوت ها و تمايزها در مباني فكري است.كه در تاريخ فقهي و سيرتطور آن مي توان دست كم سه مرحله نظري و بنيادين را مورد تأكيد قرارداد.

Studying and exploring the historical and developmental course of the basic jurisprudential opinions on the nature of will and its various aspects is one of the applied methods for drawing comprehensive and dynamic inferences from jurisprudential resources. This method has not received enough attentionor, it is better to say, no fundamental research has been conductedin this context, as research on the jurisprudential history of will is not a complex issue for the experts and scholars involved in the field of jurisprudence. From the perspective of this article, will, in relation to legal actions and ethical conducts and as a unique feature of an action, is not only the root of human responsibility and the distinguishing feature of the humanity of human beings in practice, but it also is the most important indicatorfor measuring soundnessand erroneousness of legal acts. Despite the importance of will and its synonymous concepts such as intention and consent,this vital issue has been constantly debated and disputedby scholars in the field of jurisprudence and law. A deeper evaluation ofscholarsrsquo range of opinion differences on will reveals that most of the disputes and disagreements arise from the differences of opinion and disagreements in intellectual and mental foundations and at least three fundamental and theoretical stages can bepointed outin the history of jurisprudence and its course of evolution.