اولويت بندي بازارهاي هدف صادرات محصول پسته استان يزد با استفاده از مدل تركيبي تحليل سلسله مراتبي و تاپسيس در محيط فازي

A Hybrid Fuzzy Approach Using AHP and Topsis Methods to Prioritize the Export Target Markets of Pistachio in Iran, Yazd

امروزه پاسخ متناسب با نياز و ترجيحات مصرف‌كنندگان بازارهاي خارجي، اساس رقابت در بازارهاي بين‌المللي است. اهميت كاهش وابستگي اقتصادي كشور به درآمدهاي ارزي حاصل از صدور نفت و توجه ويژه به جايگاه صادرات كالاهاي غير نفتي كاملاً محسوس است. از اين‌رو انتخاب صحيح بازار هدف به‌عنوان گام نخست شناخت خواسته‌ها و انتظارات مشتريان و در نتيجه لزوم شناسايي و اولويتبندي بازارهاي بالقوه صادرات به‌منظور توسعه صادرات كالاهاي غيرنفتي بيش از پيش احساس مي‌شود. محصولات كشاورزي نقش عمده‌اي در صادرات كالاهاي غيرنفتي دارد و در بين آن‌ها پسته از اهميت خاصي برخوردار است. متغيرهاي اصلي تحقيق شامل توليد و تجارت پسته در جهان و ايران است كه داده‌هاي آماري مربوطه از سازمان خواربار جهاني(FAO)، بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، وزارت جهاد كشاورزي و اداره كل گمرك استان يزد در فاصله زماني 12 ساله (1393-1380) جمع‌آوري شده است. در اين مقاله، پس از شناسايي بازارهاي بالقوه محصول پسته و در نظرگرفتن معيارهاي مناسب، بازارهاي هدف با مدل تصميم‌گيري چند معياره مورد ارزيابي و تحليل قرار گرفته است. وزن‌دهي به معيارها، از روش آنتروپي شانون و براي اولويت‌بندي بازارها از رويكرد TOPSIS فازي استفاده شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كشورهاي لوگزامبورگ، هنگ‌كنگ و روسيه به ترتيب در رتبه‌هاي اول تا سوم از بازارهاي هدف محصول پسته استان يزد قرار دارند.

Today, commercial enterprises have to interact with global markets in order to keep ahead of the competition. Basically, to reduce the national dependence on oil and gas exports, indeed we need meticulous attention to nonoil exports in Iran. The current study intends to prioritize the target markets of Iran’s pistachio by using qualitative and quantitative factors. The quantitative indices are derived from each target market through FAO and TRADEMAP statistical reports. The quality indicators include political, market potential, economic, cultural, legal and infrastructural factors which come from the experts of Yazd province by using paired comparisons questionnaire, therefore a numerical value was given to each quality description. According to the results, by using fuzzy TOPSIS approach, the export destinations in order of priority are Hong Kong, Germany, Luxembourg, Russia, Spain, China, the Netherlands, Italy, France and Belgium.