واكاوي ديدگاههاي جامعه شناختي انحرافات اجتماعي

در اين مقاله، هدف تبيين عوامل موثر بر انحرافات از يك سو از منظر رويكردهاي زيست شناختي و روانشناختي و از سوي ديگر از منظر رويكردهاي مختلف جامعه شناختي و بيان انتقادات و نواقص موجود در اين رويكردها مورد بررسي قرار گرفته است. رويكردهاي زيست شناختي عوامل جسماني و زيستي نظير نقص بدن، ويژگيهاي خاص اندامهاي بدن، شكل جمجمه و ناهنجاريهاي كرموزومي را بر انحرافات موثر ميدانند. مهمترين ايرادات بر اين رويكرد عدم توجه به تاثير نهادهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي و نيز عدم وجود مدارك و شواهد كافي دال بر اينكه كليه منحرفين داراي ويژگيهاي بيولوژيكي مشابهي هستند. رويكرد روانشناختي بر تفاوتهاي فردي افراد كه بر اساس عوامل روانشناختي نظير هوش و نوع شخصيت تعيين ميشود تمركز دارند و براي يافتن ريشهها و عواملي كه فرد را مستعد رفتارهاي انحرافي مينمايد بايد ويژگيهاي فردي او نظير اختالالت شخصيتي، خشم، اضطراب، افسردگي، لذت جويي، كم هوشي و... را شناخت. معمول ترين انتقادات بر ديدگاه روانشناسانه، خصوصا روانكاوي فرويد آزمون ناپذير بودن آن است. زيرا تبيينهاي روانشناسانه اغلب ذهني و دور از دسترس ابزارهاي سنجش گر عيني است كه از ديدگاه روش شناسي علمي پذيرفته شده نيست. رويكردهاي جامعه شناختي از قبيل نظريه آنومي دوركيم، نظريه انحرافات مرتون، نظريه عمومي فشار، نظريه فرصتهاي افتراقي، نظريه پيوند افتراقي، نظريه پيوند اجتماعي و نظريه تضاد، رفتارهاي انحرافي را نه نتيجه تفاوتهاي فردي و نه نتيجه ويژگيهاي جسماني و ژنتيكي ميدانند، بلكه انحراف را نتيجه فشار ساختارهاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي بر فرد ميدانند. و بر نقش ساختارها، نهادها، فرايندها و عوامل اجتماعي موثر بر رفتار فرد متمركز ميشوند.