بررسي معادلات آشوب بر سيستم بورس اوراق بهادار (موردكاوي سيستم بورس اوراق بهادار تهران)

The survey of the chaos equations on Stock Exchange system (Case study: Tehran Stock Exchange system)

از نقطه نظر نظريه آشوب، سيستم‌هاي پيچيده صرفاً ظاهري پر آشوب دارند و در نتيجه، نامنظم و تصادفي به نظر مي‌رسند، در حالي كه ممكن است تابع يك جريان معين با يك فرمول رياضي مشخص باشد. در اقتصاد، بازارهاي پولي و مالي يكي از موارد بسيار مناسب براي به‌كارگيري نظريه آشوب هستند، زيرا نظريه‌هاي موجود در اقتصاد بازارهاي پولي و مالي حاكي از آن هستند كه متغيرهاي پولي مانند نرخ ارز و قيمت سهام، تصادفي و در نتيجه تغييرات آنها غير قابل پيش‌بيني هستند. مطابق نظريه آشوب اگر فرايند تعيين‌كننده متغيرهاي پولي از يك فرايند غير خطي معين پيروي كند، مي‌توان تغييرات آنها را پيش‌بيني كرد. در اين مقاله با توجه به نو بودن ادبيات آشوب، قيمت‌هاي روزانه سهام شركت‌هاي پذيرفته شده در بازار بورس تهران در دوره زماني ابتداي سال 1385 تا 1393 مورد آزمون قرار مي‌گيرد تا مشخص شود كه آيا سيستم بورس اوراق بهادر از فرايند تصادفي پيروي مي‌كند يا متأثر از يك فرايند معين (آشوبي) مي‌باشد؟ به اين منظور از آزمون‌هاي BDS  و نماي لياپانوف و ديكي فولر استفاده شده است. نتايج به‌دست آمده حاكي از آن است كه سيستم بورس اوراق بهادر تهران از يك سيستم آشوبناك پيروي مي‌كند.

It is well known that many financial time series show choatic behaviors. The research examines the complex dynamical behaviors using chaos test and attractor points#039; analysis in Tehran Stock Exchange (TSE) during the period 138593. Positiveity of Lyapunov Exponent is an operational definition of chaos. We select some sample stocks from Tehran Stock Exchange and utilize three major methods for estimating Lyapunov Exponents on their prices series. Incoming results indicate that the prices series are chaotic and estimated fixed points show local equilibriums, which are interest of policy makers, analysis and investors in financial markets.