بررسي پاسخ اكولوژيك و فيتوشيميايي گياه دارويي L. Mentha piperita در سطوح مختلف كودهاي نيتروژني در منطقه خوزستان

Ecological and phytochemical response of Mentha piperita L. to Nitrogenous fertilizers types in Khuzestan region

نعناع فلفلي (L. Mentha piperita) گياهي معطر دارويي است كه كشت آن به‌دليل فقر مواد آلي خاك در خوزستان محدود گشته است. از اين‏رو انتخاب نوع و ميزان كود جهت تضمين عملكرد مطلوب ضروري است. بدين‏منظور در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه ‏رامين ‏خوزستان در سال 93-1392، آزمايشي فاكتوريل بر پايه بلوك‏هاي‏ كامل ‏تصادفي اجرا شد. عامل اول شامل سه فرم كود نيتروژني مايع (اوره آمونيوم نيترات (UAN))، پودري (سولفات‏ آمونيوم) و گرانولي (اوره) و عامل دوم شامل سطوح نيتروژن (صفر، 70، 140، 210 و 280 كيلوگرم بر هكتار) بود. تيمارها در سه تكرار اجرا گرديد. برداشت در مرحله غنچه‏دهي صورت ‏گرفت. اسانس برگ‏ها  به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) استخراج و جهت شناسايي تركيبات از دستگاه GC/MS استفاده شد. سطوح و نوع نيتروژن تأثير معني‏داري بر صفات رويشي، درصد اسانس و كارايي ‏استفاده از نيتروژن داشت. با افزايش سطوح نيتروژن، صفات رويشي و درصد اسانس به‌صورت خطي افزايش يافت. تاثير كود UAN بيشتر از اوره و سولفات آمونيوم بود. با اين وجود، روند كارايي استفاده از نيتروژن نزولي بوده و كمترين كارايي را كود سولفات آمونيوم در سطح 280 كيلوگرم نيتروژن در هكتار نشان داد. سطوح و نوع كود نيتروژن بر تركيبات اسانس نيز تاثيرگذار بود. بيشترين محتوي منتول در تيمار شاهد (37.16 درصد) و در سطح 70 كيلوگرم نيتروژن در هكتار (38.44 درصد) بدست آمد. با اين وجود كاربرد بيشتر نيتروژن به كاهش محتوي منتول انجاميد. علاوه بر اين، اوره و سولفات آمونيوم به‌ترتيب بيشترين و كمترين اثر را بر محتوي منتول داشتند. همچنين كاربرد UAN نيز كمترين ميزان منتوفوران (1.17 درصد) را نشان داد.

Peppermint (Mentha piperita L.) is an aromatic medicinal plant, that its cultivation is limited due to low soil from organic matter. Therefore choose right amount and type of fertilizer is very necessary to ensure of satisfactory yield. A factorial experiment was conducted at research farm of Ramin University during 2014, arranged in CRD design contain three types of nitrogen fertilizer as the first factor: liquid (urea ammonium nitrate), powder (ammonium sulfate) and granular (Urea) which were applied at five levels: 0, 70, 140, 210 and 280 KgN/ha as the second factor with three replications.  Aerial pares of plant were collected in early of blooming, the essential oils were obtained by hydro distillation method (Clevenger apparatus) and were analyzed by GC/MS. Result were showed that the nitrogen had significant effects on vegetative traits, quantity and  quality of essential oil and finally on  efficiency of nitrogen usage. With increases of nitrogen rate the vegetative traits and its yields of essential oil were increased. The effect of UAN was higher than U and SA, however, the trend of nitrogen usage efficiency was descended with AS of the lowest efficiency at 280 kg.ha1. The rate and type of nitrogen fertilizers were also effective on essential oil components. The highest content of menthol was obtained in controls (37.16%) with 70 kg.ha1 nitrogen (38.44%) but with increases of nitrogen application the menthol rate was decreased. Additionally, U and AS were respectively had the highest and lowest impact on menthol content, but in other hands the UAN application had the lowest content of menthofuran (1.17%).