طراحي و تعيين روايي و پايايي پرسش‌نامه رضايت والدين از خدمات ارائه‌شده به كودكان كم‌شنوا

Research Paper: Designing and Determining Validity and Reliability of the Questionnaire for Parents Satisfaction With the Services Provided for Children With Hearing Loss

هدف سنجش رضایت والدین از خدمات ارائه‌شده به كودكان كم‌شنوا، از شاخص‌های مهم ارزیابی اثربخشی برنامه‌های مراكز خانواده و كودك كم‌شنوا و همچنین ابزار مفیدی برای بررسی نقایص این برنامه‌هاست. براین‌اساس در مطالعه حاضر طراحی و تعیین روایی و پایایی پرسش‌نامه رضایت والدین از خدمات ارائه‌شده به كودكان كم‌شنوا زیر 6 سال مدنظر بوده است. روش بررسی پژوهش حاضر مطالعه‌ای توصیفی‌تحلیلی و از نوع اعتبارسنجی و ابزارسازی بود. پرسش‌نامه محقق‌ساخته رضایت‌مندی والدین از خدمات ارائه‌شده به كودكان كم‌شنوا شهر تهران توسط 60 نفر از والدین كودكان كم‌شنوا تكمیل شد. این افراد به‌طورتصادفی انتخاب شده و حداقل یك‌سال از خدمات آموزشی و توانبخشی شنوایی مراكز خانواده و كودك كم‌شنوا شهر تهران استفاده كرده بودند. 15 نفر از این والدین به‌منظور سنجش تكرار‌پذیری در آزمون مجدد شركت كردند. این پرسش‌نامه از 5 زیرآزمون تشكیل شده بود. این زیرآزمون‌ها عبارت بود از: رضایت از امكانات ساختاری و محیطی مركز ( شامل 7 سؤال)، رضایت از شرایط بهداشتی مركز (شامل 10 سؤال)، رضایت از خدمات و عملكرد مركز (شامل 18 سؤال)، رضایت از ارتباط و شیوه برخورد كاركنان مركز (شامل 12 سؤال) و رضایت از هزینه‌های پرداختی در مقابل خدمات (شامل3 سؤال). به‌منظور اعتبارسنجی و خصوصیات روان‌سنجی پرسش‌نامه طراحی‌شده این دست گزینه‌ها ارزیابی شد: رضایت والدین از خدمات ارائه‌شده به كودكان كم‌شنوا، ثبات درونی در سطح مورد و مقیاس، همبستگی مورد با كل مقیاس، تكرارپذیری آزمون‌بازآزمون و روایی صوری و روایی محتوایی. درنهایت، داده‌های موجود با استفاده از نسخه 17 نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل آماری شد. روش‌های آماری مطالعه حاضر عبارت بود از: محاسبه ضریب‌های آلفای كرونباخ، همبستگی اسپیرمن و آزمون‌های كولموگروف‌اسمیرنوف، فریدمن،كروسكال‌والیس و یومان‌ویتنی.  یافته‌ها درباره ویژگی‌های روان‌سنجی روایی محتوایی پرسش‌نامه 79/0 و پایایی ثبات درونی 90درصد به‌دست آمد. همبستگی مورد با كل مقیاس برای هر مورد محاسبه شد كه همگی موارد، همبستگی مناسبی را نشان داد. به‌علاوه پایایی آزمون‌بازآزمون 75درصد بود. در این بررسی بیشتر والدین از تمامی حیطه‌های خدماتی مراكز راضی یا نسبتاً راضی بودند. این حیطه‌ها شامل این نكات بود: رضایت‌مندی كلی (5/69درصد)، امكانات ساختاری و محیطی (66/80درصد)، شرایط بهداشتی (75درصد)، خدمات و عملكرد مركز (91/66درصد)، ارتباط و شیوه برخورد كاركنان (91/66درصد) و هزینه‌ها (55/5درصد). درمیان موارد پرسش‌نامه بیشترین میزان رضایت به‌نحوه ارتباط و شیوه برخورد كاركنان (31/0=SD و 72/4=M) و كمترین میزان رضایت از هزینه‌های پرداختی در مقابل خدمات مركز (62/0=SD و 27/3=M) مربوط بود. نتایج حاصل از همبستگی اسپیرمن بین ابعاد ویژه و رضایت كلی به‌طور معناداری مثبت بود (P<0/01) كه روایی ساختار پرسش‌نامه را تأیید كرد. در تحلیل بین میزان رضایت از خدمات دریافتی سن، میزان تحصیلات، تعداد اعضای معلول در خانواده، مدت‌زمان رسیدن به كلینیك و وضعیت شنوایی والدین ارتباط معناداری دیده نشد.  نتیجه‌گیری نتایج حاصل از این مطالعه حاكی از آن بود كه پرسش‌نامه حاضر روایی و پایایی مناسبی داشت. به‌علاوه به‌نظر می‌رسد والدین از بیشتر زمینه‌هایی كه در موارد پرسش‌نامه به آن‌ها پرداخته‌شده و درمجموع از كل خدمات بسیارراضی بودند.

Objective Parentsʹ satisfaction with the services for children with hearing loss is one of the most important indicators in evaluating the effectiveness of therapeutic and rehabilitation programs for such children. Accordingly, in the present study, the validity and reliability of the questionnaire for parentsʹ satisfaction with the services provided for hearing-impaired children under the age of 6 years are examined . Materials & Methods In this descriptive and analytical research work, the questionnaire under study was completed by 60 randomly selected parents in Tehran who had used the training and rehabilitation services of these centers for at least one year. Fifteen of these parents were re-tested to assess reliability. The questionnaire was composed of 5 subtests of satisfaction of structural facilities (7 questions), satisfaction of sanitation conditions (10 questions), satisfaction of services and performance of the center (18 questions), satisfaction of the communication and the behavior of the staffs (12 questions), and satisfaction of fees against the services (3 questions). Internal consistency in level item and scale, items correlation with the total scale, test-retest repeatability, face validity, and content validity were also evaluated. Finally, the available data were analyzed by using SPSS (version 17) software. The other statistical methods included the Cronbachʹs alpha coefficients, Spearman correlation, and the tests of Kolmogorov-Smirnov Friedman, Kruskal-Wallis, and U-Mann Whitney. Results In relation to psychometric properties, 0.79 validity of the questionnaire and 90% reliability of internal consistency were obtained. Adequate correlations with the total scale were found for each item. In addition, the test-retest reliability was 75%. Most of the parents were found to be satisfied or pretty satisfied with most of the service areas of the centers, including overall satisfaction (69.5%), structural and environmental facilities (80.66%), sanitation conditions (75%), services and the performance of the center (91.66%), communication and stuff attitude (91.66%), and cost (55.5%). Among the items of the questionnaire, the greatest satisfaction was related to communication and staff attitude (SD=0.31, M=4.72), and the lowest satisfaction was with the fees of the service center (SD=0.62, M=3.27). The result of Spearman correlation between specific dimensions and overall satisfaction showed significantly positive correlation (P<0.01), which confirmed the validity of the questionnaireʹs structure. The satisfaction of services received, age, education, number of family members with disabilities, time to clinic and hearing parents were not significantly correlated. Conclusion The results of this study suggest that the questionnaire has good validity and reliability. In addition, it seems that the parentsʹ satisfaction is high with respect to the services of the centers.