مباني فهم حكمت ديني در گفتمان مولوي

The Foundations of Understanding Religious Wisdom in the Discourse of Molavi

مولوي معارف ديني و آسماني را حكمت ديني ناميده است. دين نه تنها از نظر او معرفت است بلكه معرفتي محكم، استوار و بي رقيب است. حكمت ديني از نظر مولوي، حكمت متعاليه اي است كه در پي تبيين و ارائه راهكارهاي تعالي معنوي انسان است. ديگر حكمت ها، حكمت هاي دنيوي هستند و وظيفه تبيين معاش و مناسبات اين جهاني را بر عهده دارند. مولوي حلقه واسط بين انسان و حكمت ديني را نيستي شناسي، هستي شناسي و متن شناسي مي داند. به نظر مولانا كسي كه اين سه مقدمه كه مجموعاً پيش نياز فهم حكمت ديني و در حقيقت منطق فهم آن است را نشناسد، نبايد انتظار فهم اين حكمت را داشته باشد. مولانا كه پيش فهم هاي خود را از عرفان گرفته است معتقد است بين عرفان و فهم حكمت ديني پيوند ناگسستني وجود دارد چون از نظر او عرفان اصولاً متكفل تبيين پيش نياز هاي هرمنوتيكي حكمت ديني است. از نظر او تفاوت بين عرفان و فلسفه اين اس كه فلسفه فاقد نيستي شناسي است و هستي شناسي آن نيز ناقص است بنابراين فلسفه با حكمت ديني قرابتي ندارد و نبايد از آن انتظار فهم حكمت ديني را داشت. به نظر مولوي انسانِ نيست شده به هنگامِ شدت اشتياق به وصل و پس از وصل به هست، وحي و حكمت را دريافت مي كند. عالي ترين و ناب ترين اين وحي ها كه نصيب مشتاق ترينِ وصل جويان شده است حكمت ديني است، كه نوعِ ختمي مرتبت آن، در قرآن تجلي يافته است. قرآن متن ناب و دست نخورده اي الهي براي ني هاي جدا افتاده از نِيِستان معنا و قطرهايِ طالبِ دريا و عاشقانِ وصل جويِ هستي است. مولوي معتقد است طالبان تجربه نبوي و حكمت ديني نبايد اين متن وحياني را با ديگر متون مقايسه كنند چرا كه اولاً اين متن همچون ديگر متن ها نيست و ويژگي هاي خاص خود را دارد. ثانياً فهم آن از منطق ويژه اي برخوردار است و مباني و قواعد فهم خود را مي طلبد.

Molavi has called religious and divine knowledge as religious wisdom. In his view, religion is a strong and unique kind of knowledge. Religious wisdom is a transcendental wisdom which aims to explain and provide various strategies for spiritual transcendence of human being. Other kinds of wisdom are physical wisdoms whose task is to explain the living and worldly affairs. He considers knowledge of self, God and the text as mediating between man and religious wisdom. In his view, anyone who lacks such kinds of knowledge as prerequisites of understanding religious wisdom should not expect the grasp of this kind of wisdom. Molana, who has taken his preconceptions from mysticism, thinks that there is a firm relationship between mysticism and understanding of religious wisdom because mysticism explicates the hermeneutic requirements of such a kind of wisdom i.e. someone who knows his true self is true mystic and thus can grasp religious wisdom. In his view, the difference between mysticism and the philosophy of his time is that the latter lacks knowledge of self and God and, consequently, it is simply knowledge of the text. Thus, we should not expect true understanding of religious wisdom from philosophy. According to Molavi, annihilated Man at the moment of intense desire for attachment receives revelation and wisdom after connection to the Existence. The most desirous seekers of attachment gain the best and unique revelation which is religious wisdom and the last exle of it has been manifested in the Quran. It is a divine intact text for those separated from the realm of meaning and those in love of attachment to the Existence. Molavi thinks that the seekers of prophetlike experience and religious wisdom should not compare this text with other texts because, first, such it is not like other texts and has its own features and, second, its understanding enjoys a special logic with its own rules and conventions.