رده‌بندي غزليات سنائي

The Classification of Sanaei’s Sonnets

رده بندي انواع سروده ها يكي از مباحث مهم در مطالعات ژانري است. غزليات سنائي از معدود مواردي است كه در نسخه هاي خطي رده بندي شده است و اين رده بندي وارد نوشته هاي مصححان و ديگر سنائي پژوهان شده است. مقاله حاضر ضمن بررسي انتقادي رده بندي هاي گذشته، سعي مي كند طرحي تازه را پيشنهاد كند كه بر اساس آن غزليات در دو سطح ساختاري و محتوايي رده بندي مي شوند. در سطح نخست غزليات به چهار گروه تقسيم شده است و سپس معلوم شده كه از اين ميان تنها بخشي را مي توان غزل ناميد و بقيه غزل واره هستند كه زمينه را براي تولد غزل فراهم كرده اند. در سطح محتوا هم غزليات به دو گروه كلي توصيف محور و توصيه محور تقسيم شده، براي هر يك زيرگروه هايي نيز اعتبار كرده ايم. اين طرح قادر است هم نقش سنائي را در تحول غزل فارسي نشان دهد و هم تصوير نسبتاً واضحي از ساختار و درون مايه غزليات پيش روي خواننده قرار دهد.

The classification of various kinds of poems is one of the important issues in genre studies. The sonnets of Sanaei are amongst the rare instances which have also been classified in manuscripts and the very poems have been inserted in the writings of correctors and other Sanaei researchers. Critically exploring the past classifications, this paper tries to propose a new model according to which the sonnets are classified into two structural and content levels. At the first level, they are categorized into four groups and, then, it is revealed that amongst them simply some parts can be named as sonnet and the rest are sonnetlike providing the ground for the genesis of the sonnet. At the content level, the sonnets are categorized into descriptionoriented and adviceoriented each of which enjoys several subcategories. This model can show both the role of Sanaei in the evolution of Persian sonnet and provide an almost clear image of the structure and motifs of sonnets.