رابطه‌ انديشه‌ اسقاط تدبير ابن‌عطاءالله اسكندراني با نظريه‌ ولايت در عرفان اسلامي

Spiritual Journey from Ibn Atᾱ Iskandarani\s point of view

نظريه ولايت در عرفان اسلامي با سه مفهوم دوستي، نزديكي و سرپرستي گره خورده است و هر يك از عرفا بر يك يا چندي از اين مفاهيم براي تبيين نظريه ولايت تأكيد كرده اند. ابن عطاءالله اسكندراني به عنوان يك صوفي برجسته ، نظام بخش، گسترش دهنده و اولين نگارنده انديشه هاي طريقه شاذِليه مصر است كه سالك را براي طي مسير و دستيابي به معرفت الله به اسقاط تدبير ، مجاهده با نفس ، خلوت، عزلت و ذكر و طي مقامات و احوال فرا مي خواند. سير طولي مقامات نه گانه او همگي با اصل اسقاط تدبير همراه هستند كه مهم ترين انديشه اوست. سالك بعد از طي مقام ها و واگذاري كامل سرپرستي خود به خداوند، به آرامشي دست مي يابد كه در نتيجه آن مورد پسند حق تعالي قرار مي گيرد و با درك حال فنا و دست يابي به معرفت الله از حق تعالي اجازه مي يابد تا به عنوان ولي امور عالم را تدبير كند. ابن عطاء با طرح دو نوع ولايت ايقاني و ايماني، ولايت ايقاني را برتري مي دهد زيرا در ولايت ايقاني، سالك با يقيني كه نسبت به حق پيدا كرده است، به اراده خداوند نسبت به خود اعتماد دارد و با اسقاط تدبير، سرپرستي خود را به طور كامل به حق تعالي واگذار مي كند؛ اين اسقاط تدبير در نگاه ابن عطاء، همان مفهوم سرپرستي را در نظريه ولايت عرفان اسلامي را دارد. اين مقاله در پي آن است تا به رابطه اين دو انديشه با يكديگر بپردازد. به دليل آن كه رسيدن به كمال اسقاط تدبير، جز از راه طي مقامات ميسر نيست، به توضيحي مختصر درباره مقامات و احوال از نظر ابن عطا نيز پرداخته مي شود.

Ibn Atᾱ Iskandarani as a distinguished Sufi was the first author, organizer and promoter of Shazeli school of Sufism in Egypt. In order to reach to the "knowledge of God", he called his disciples in spiritual journey to reject any resourcefulness, "selfacting", solitude, hermitage, reciting and pass the spiritual degrees. There are some similarities and differences between the teachings of Ibn atᾱ and other mystics about his ninefold spiritual status, namely: Repentance, Piety, Patience, Thanksgiving, Fear, Hope, Acquiescence, Reliance (on God), and Love. There are some reasons for these differences that we can find them by analyzing Attars and Kalabadis works about mysticism, such as: diversities between spiritual principles among various sufi schools, differences between the reports of mystics from their religious experiences, shortness or detail in their expressionsamp;hellip;, so that Attar bolded Love in his works, and widespread it in his all seven spiritual degrees but Ibn Atᾱ supposed Piety as the first step and Love as the ultimate step in spirituality while all of them associated by rejecting the resourcefulness. In this regard, rejecting of resourcefulness means that man leaves all of his resourcefulnesss to God and thereby its meaning includes "Wilayah" that is a degree in which the wayfarer because of reaching to the degree of Fana (disappearing in front of God) and Marefah (Knowledge) becomes omnipresence and undertakes resourcefulness of the world by Gods permission, while God himself is the original manager. These are the marks that we can pursuit the footprints of Willayah in his thoughts.