«تحليل داستان "مكر سهزن مكار با قاضي و شحنه و محتسب" از منظر تحليل گفتمان انتقادي»

Critical Discourse Analysis of “Trick of Three Deceitful Women with Judge, Shahneh, and Muhtasib” Story

متن آیینۀ ذهن مؤلف،زمانه و فضای زیستی اوست؛ از‌این‌رو تحلیل متن ـ به‌ویژه داستان به‌سبب ماهیت و گسترۀ وسیع مؤلفان و مخاطبانش ـ در دریافت تاریخ هر دوره اهمیت دارد. داستان محبوب ‌القلوب برخاسته از گفتمان فكری-فرهنگی دورۀ صفویه است و تحلیل آن در شناخت بیشتر این دورۀ مهم رشد داستان‌پردازی در ایران راهگشاست. پس این پژوهش از روش تحلیل گفتمان انتقادی به بررسی داستان «مكر سه‌زن مكار با قاضی و شحنه و محتسب»، از كتاب «محبوب‌القلوب» می‌پردازدتا به این پرسش پاسخ دهد كه متن چه گوشه‌هایی از فضای فكری‌ـ‌اجتماعی عصر صفوی را بازتاب می‌دهد. حاصل آنكه در سطح زبانی، واژگانی انتخاب شده‌اند كه بیشترین سازش را با بن‌مایة اصلی داستان یعنی مكر و حیله‌گری زنانه، دارند. سطح تفسیری، به تواتر چنین داستانی در متون هم‌مضمون و بررسی تطبیقی آنان می‌پردازد؛ در سطح تبیین گفتمانی، داستان بخشی از نظام رفتاری عصر صفوی را بازنمایی كرده‌است.

Text is the mirror of the mind of the author, his time, and society. Accordingly, analyzing texts is quite significant in perceiving the history of each period particularly because of the nature and the wide range of authors and readers. Mahbub-al-Qolubis a Safavid story based on the intellectual-cultural dialogue of this era and its analysis would aid us to come to a more profound grasp ofstory writing development during Safavid era. Accordingly, this research employs critical discourse analysis to investigate the folk tale of “Trick of Three Deceitful Women with Judge,Shahneh, and Muhtasib" in Mahbub-al-Qolubto explore how the text depicted the mental-social context of Safavid era. The text has been examined in three levels of language, interpretation, and explanation of inter-textual dialogues .The main motif of the story is feminine guile and craftiness and at language level, the selected words are in congruence with the theme. Atinterpretation level, this story is frequent in other texts, and comparative analysis of them could be useful. At explanation level, the story could well represent some aspects of Safavidmanners and codes of behavior.