بررسي تأثير آموزش مهارت‌هاي اجتماعي بر مشاركت اجتماعي معلولان جسمي‌وحركتي مجتمع آموزشي نيكوكاري رعد مركز

Research Paper: Effects of Social Skills Training on Social Participation Among Physical and Motor Disabled People in Educational Complex Charity, Raad Center

هدف معلولیت مفهومی كلی است كه با محرومیت‌هایی كه فرد در نتیجه نقص (اختلال) و ناتوانی تجربه می‌كند مرتبط است. هر گونه كمبود و كاهش فرصت برای مشاركت در زندگی اجتماعی در سطحی برابر با دیگران معلولیت نامیده می‌شود. با توجه به افزایش جمعیت معلولان جسمی و حركتی در اثر عوامل ارثی و مادرزادی و اكتسابی (ضربه، تصادف، بیماری و سالمندی) و محدودیت ایجادشده در اثر معلولیت و بحث مشاركت اجتماعی معلولان در طبقه بندی ICF، پرداختن به مشاركت اجتماعی معلولان جسمی و حركتی اهمیت خود را نشان می‌دهد. با توجه به مطالعات صورت‌گرفته توسط پژوهشگران، ازجمله نیازهای معلولان، نیاز آموزشی و كسب مهارت‌های لازم برای حضور فعال در جامعه است. لذا كمك به معلولان جسمی و حركتی به منظور رشد و گسترش مهارت‌های زندگی مطلوب، ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس در برخورد با مشكلات، كمك به آن‌ها در رشد و تكامل عواطف و مهارت‌های اجتماعی برای مشاركت اجتماعی موفق ضروری به نظر می‌رسد. لذا هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر مشاركت اجتماعی معلولان جسمی و حركتی مجتمع آموزشی نیكوكاری رعد مركز بود. روش بررسی پژوهش حاضر از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه كنترل بود. جامعه آماری پژوهش تمام كارآموزان مركز آموزشی نیكوكاری رعد مركز بودند كه در زمان انجام پژوهش كل كارآموزان مركز ۱۹۵ نفر بود. از این بین ۱۲۰ نفر زن و ۷۵ نفر مرد بودند. نمونه بررسی‌شده در این تحقیق 60 نفر از معلولان جسمی و حركتی مركز آموزشی نیكوكاری رعد مركز شهر تهران بودند كه با توجه به معیارهای ورود به روش تصادفی ساده انتخاب و با قرعه‌كشی به دو گروه مداخله و كنترل تقسیم شدند. برنامه آموزش مهارت‌های اجتماعی در هشت جلسه و هر جلسه 90 دقیقه برای گروه آزمایش انجام گرفت. به منظور سنجش مشاركت اجتماعی افراد قبل از شروع اولین جلسه و بعد از پایان آخرین جلسه بین افراد شركت‌كننده در پژوهش پرسش‌نامه مشاركت اجتماعی و پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی توزیع و توسط آنان تكمیل شد. این پرسش‌نامه را یزدان پناه در سال ۱۳۸۶ در ایران ساخته و روا و پایا شده است. ضرایب روایی و پایایی به‌دست‌آمده برای مشاركت اجتماعی 788/0 و ۸۷/۰ بود. برای تحلیل داده‌ها از نسخه 16 نرم‌افزار SPSS، آمار توصیفی نظیر میانگین و فراوانی و انحراف‌معیار و آمار استنباطی نظیر آزمون‌های من‌ویتنی، لون، كولموگروف اسمیرنف، تی وابسته و مستقل و آزمون كوواریانس آنوا استفاده شد. یافته‌ها نتایج این پژوهش نشان داد بین مشاركت اجتماعی كل و خرده‌مقیاس‌های مشاركت نهادی و غیرنهادی افراد قبل و بعد از آموزش مهارت‌های اجتماعی (p<0/05) و نیز بین مشاركت اجتماعی كل و زیرمقیاس‌های آن در بین افراد آموزش‌دیده و آموزش‌ندیده (p<0/05) تفاوت آماری معناداری وجود دارد. نتیجه‌گیری با توجه به نتایج این مطالعه می‌توان گفت برگزاری جلسه‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی بر مشاركت اجتماعی معلولان جسمی و حركتی در دو بُعد نهادی و غیرنهادی مؤثر است. لذا احتمال داده می‌شود كه به‌كارگیری گسترده‌تر این نوع مداخله توسط متخصصان حوزه معلولان بتواند در بر طرف‌كردن محدودیت مشاركت معلولان جسمی و حركتی مؤثر واقع شود.

Objective Disability is a general concept that relate to a personʹs deprivations resulting from defects (disorder) disability. In other words, any lack or reduction in equal level of opportunity to participate in social life is called disability. As a result of increasing population of physical and motor disabled, which is mainly caused by genetic factors, congenital and adventitious such as trauma, accidents, diseases and aging, active social participation of a large number of people will be restricted, but on the other hand, considering ICF classification which emphasize on participation of people with disabilities, the importance of addressing the social participation of people with physical and motor disabilities will be more prominent. Thus helping the individuals with physical and motor disabilities develop their skills for good life, increased confidence in dealing with problems and also help them in development of emotions and social skills seems necessary for successful social participation. So the purpose of this study was to investigate the effectiveness of social skills training on social participation among physical and motor disabled people in educational Raad charity rehabilitation complex. Materials & Methods This research was semi-experimental with pre-test and post-test pattern and control group. The statistical population in this study included all students of Raad center (195 members of which 120 were females and 75 males). Sixty physical and motor disabled members were selected randomly and divided into two groups (intervention and control). Social skills program was implemented in the experiment group in 8 sessions, each of 90 min duration. To assess the social participation of participants, the social participation and demographic questionnaires were filled by the participants before the first session and after the last session. Validity and reliability for social participation were 0.788 and 0.87, respectively. The data were analyzed by software SPSS version 16. Descriptive statistics such as mean, frequency, standard deviation, and inferential statistics including Mann-Whitney U test, Levene’s test, Kolmogorov-Smirnov test, t-dependent and independent t-tests and covariance (ANCOVA) were used Results Significant differences were found between total social participation before and after social skills training (p<0.05) and between total social participation and the institutional and non-institutional subscales for trained and untrained participants (p<0.05). Conclusion According to the results of this study, holding training sessions on social skills can be effective for the physical and motor disabled people. So, it is likely that the widespread use of this intervention by professionals can relieve the limitations of participation of people with physical and motor disability.