نقد و ارزيابي دو كتاب مهم عرفان عملي (اخلاق عرفاني)

A Review of Two Important Books on Practical Mysticism (Mystical Ethics)

ترديدي نيست كه در ساحت معارف ديني، مباحث عرفاني و اخلاقي در ارتباط متقابل با ديگر معارف، نقش مهمي دارد. به ويژه آنكه مباحث اخلاقي و عرفاني در طهارت روح آدمي و سعادت نفس انساني سهم بالايي دارند. بر همين اساس، عارفان اسلامي و متخلقان به اخلاق الهي در طول تاريخ، دست به تاليف آثاري زده اند تا شيوه طهارت و تقويت روح و نيز اصلاح و ترقي نفس در منازل سلوكي را به سالكان بياموزند. در اين زمينه، كتاب «منازل السايرين» خواجه عبداللّه انصاري و نيز كتاب «اوصاف الاشراف» خواجه نصيرالدين طوسي از ويژگي هايي خاص برخوردار است كه آن دو را از ديگر تاليفات ممتاز مي سازد. بدين روي، مقاله حاضر در پي بررسي اين دو كتاب مهم در حكمت عرفاني عملي و اخلاق عرفاني است؛ ابتدا به ويژگي هاي دو مولف و سپس به امتيازات دو تاليف و در آخر، به ارزيابي آن پرداخته و قوت و ضعف هريك را بررسي كرده است.

Without doubt, ethical and mystical issues play an important role in interrelationships between the realm of religious teachings and the other fields of knowledge. Moreover, ethical and mystical discussions play a special role in the purity and happiness of human soul. Therefore, throughout history, Muslim mystics and those following divine ethics have embarked on writing works on teaching the wayfarers the ways of purification and strengthening of soul as well as the ways of reforming and promoting soul along the way stations. In this regard, the book "Manazel al-Sa’erin” by Khajeh Abdullah Ansari and the book "Osaf al-Ashraf” by Khajeh Nasir al-din Tusi have special features that distinguish them from the other writings. Thus, the present paper seeks to analyze these two important books on practical mystical theosophy and mystical ethics. It firstly addresses the features of the two authors, then discusses the merits of the two compilations and finally assesses their weaknesses and strengths.